Нохчийохь хьалхара тIом боьду шолгIа шо доладелла хан яра иза. 1996-чу шарахь Дечкен-беттан 12-чу дийнахь Лахарчу Новгородан кIоштан къоначу губернаторо Немцов Бориса кехат яздира Оьрсийчоьнан президентан даржехь волчу Ельцин Бориса.
Тахана и тайпан хир ду аьлла ойла ян а хала ду, амма цу хенахь мелла маршонан хан ю аьлла хеталора Оьрсийчоь.
"...ТIамо дойуш ду вайн бераш, юьуьш ю вайн кхане, тIамо сеттош, чIапйеш ю вайн пачхьалкх, къаьмнашна юкъахь кхуллуш ду мостагIалла, яржош ю гамо, адамийн бIаьргашкахь хIаллак хуьлуш ю нахалахь йоккху цӀе… Хьоьга, президенте, бен сацалур бац и тIом, ткъа оха, халкъо, гIо дийр ду хьуна... ЦIий Iенор вуно хадам боллуш сацо дезаш ду", -- яздора Немцовс цхьана агIона тIе тарделлачу шен кехата тIехь.
Цул тIаьхьа 10 де далале Нохчийчуьра тIом сацор доьхуш 1 миллион куьг гулдира 3,7 миллион бен стаг ца вехачу Немцовс куьйгалладечу кIоштахь.
1996-чу шарахь Дечкен-беттан 29-чу дийнахь и куьйгаш тIехь долу кхеташ а эцна, Лахарчу Новгородехь "Газель" машен новкъаяьккхира Москох.
"Вавильевский спуск" олучу меттехь сацийра машен. Цхьа папка а эцна, Кремлан "Спасские" олучу кевнехула Ельцин волчу вахара Немцов.
Тахана Немцов Борис вийна 3 шо кхочуш дага догIу и денош. "…Со тешна ву Нохчийчуьра тIом дIабирзира Лахарчу Новгородан кIоштара бахархой бахьана долуш а", - яздира политико шен книгехь.
Цо бинчу балхо Оьрсийчуьрчу юкъараллан тIеIаткъам бина хиларх лаьцна тоьшалла до хьалхарчу тIамехь жигара дакъальцна волчу нохчийн вевзаш волчу политико Закаев Ахьмада: "ХIетахь, вайна дагадогIу, оьрсийн хаамийн гIирсашкахь а, оьрсийн юкъараллехь а и тIом къобул бина тIелоцуш бацара, делахь а, политикашна юкъахь дукха нах бацар-кх, хьалхе а яьккхина, и тIом емал бан баьхьаш.
Иза тидаме эцча, оцу хенахь жима политик а вара иза, Ельцина шен метта куьйгалле ван везаш стаг ву хIара аьлла, билгалваьккхина а вара иза. Иза тидаме эцча, оьрсийн юкъараллина тIеIаткъам бира хIетахь цо бинчу балхо. Ткъа тIом сацорехь цо тIеIаткъам бира я ца бира ала вайна хала ду. ХIунда аьлча, тIом цьана кIеззигчу ханна бен саца ца бира".
Нохчийн тIемашца боьзначу а, кхечу а баланех лаьцна ойла еш даиман а дагаэккхаш ду цхьа хаттар. Иза хIотто а ду хала оццул ойланийн некъ боцуш ду иза.
Муха нисделла жимма а шайх доглозуш болу Оьрсийчуьра нах нохчий бу бохучу зуламхоша байар? Ша дуккхазза а йина цуьнан ойла бохуш, дуьйцу Закаев Ахьмада: "ТIелаца деза аьлла ца хета суна уьш нохчаша байина аьлла. ХIунда аьлча, Иблисана бен дагадогIур доцу иблисалла ду иза, нохчийн куьйгашца и нах байина аьлла даржор".
Цул сов, цкъа а цхьана динна дуьхьал вист хилла вацара Немцов. Иза политик вара. Иза вер кхин бахьана дара бохуш дуьйцу Закаевс :"Цуьнан деган кIоргенехь хIун дара хуийла дац вайна, амма цо шен дахарехь а, политикехь а цо цхьана а динна инкарло йина яцара. Бусалба динна йина а яцар-кх цо иза.
Цо дIахьош йолу политика а, цо беш болу болх а тахана цу чохь латтачу режимана дуьхьал беш бара. И режим ларъян гIертачу наха вийна а ву иза, цара вейтина а ву иза. Сан цу тIехь цхьа а шеко яц".
Тахана Немцов Борис вийна кхо шо кхочуш Iамеркан Iедало кхайкхам бина Оьрсийчоьнан Iедалшка, юха а хьажа, политик верна бехке болу берриг а нах жоьпе озийна хилийта аьлла.
