Нохчийчохь тахана 35 эзар сов юккъерачу а, лахарчу а барамера бизнесхо ву. Уьш, дийцарехь, рогIе хIитта беза Iедало шайна дендолу гIо схьаэца.
50 шо долу ИбрахIим Соьлжа-гIалахь дечиган пхьар ву. Кисанахь цо даима а леладо индивидуалан бизнесхочун мухΙар. Цеха чохь Ιара иза, цхьацца дечигаш кегаеш. Болх сацо йиш яцара, дина долуш дара тахана-кхана дΙадала деза стол.
ИбрахIим: -- Ас дечиган пхьеран болх бен 26 шо хан ю. Тхан да а ву дечиган пхьар хилла. ХIинца-м болх беш а вац иза. Эскаре со вахале, деца цхьана болх бина ас, ткъа цигара цIавеъча, суо болх беш ву. Сан доьзалхошна юкъахь цхьа а вац хIара болх бийр болуш. ХIара дечиган болх хала болх а бу, атта а дац хIара лело.
Кредит ло, аьлча, лур ду шаьш, элира. Дала-м мича делира, ял ах шо моссаза долу тIеетталуш лаьтта
Пхи-ялх шо хьалха Нохчийчохь йоккха ажиотаж иккхинера. Дерриге а дуьненахь тоххарехь дицделла пластикан кораш а, неIарш а хIитто буьйлабеллера нах. Цхьаболчара, хаза дина долу дечигнаш дΙа а дохуш, уьш хIиттадора.
Амма кхано тIьаьхьа къаьстира, чан а, гIовгIа а чекх цаяларна тоьлаш долчу пластикан оцу корех а, неIарех а дIовш долуш дуйла.
Дукха нехан зезагаш делла, кора хьалхахь цхьа буьйса яьккхийтича. Оцу хIуман бахьана и кор-неI деш йолу материал могашаллина дика йоцчу пластиках еш хилар ду. Юьхьанца дечиган пхьерашна ца товра и керла технологи махкахь юкъаялар, амма хIинца дукха нах, кхета а кхетта, дечиган материале юхабаьхкина.
Хьалха алсам болх хуьлура. Пластикан кор-неI юкъадаьлча, дечигах диначаьрга хилла ларам лахбелира. ХIинца нах дечигнаш юхахΙитто буьйлабелла, пластик дика яц, бохуш. Ишшта бу-кх кхузахь болх. Дечигах мьулхха хIума а йо-кх оха кхузахь. Ламеш а до, муьлха а тайпана.
Маршо Радио: -- ХIара чархаш ма шира ю хьан?
ИбрахIим: -- ХIокхуьнан 20 шо ду. Иттех чарха юккъехь хIара фрейзеран чарх ю дикаха ерг. Вуьйш ерраш сан хенара хила мегаш ю!
Маршо Радио: -- Куьйгаш, и уьрсаш ира долуш, лазийна хир ду хьан? Чов йина го сунна хьан пIелг.
ИбрахIим: --Дечиган пхьерашна хуьлуш хIума ду иза. Я пIелг боккхий, я хадабой. Суна-м кхин башха доккха хIума а ца хилла, жимма пIелг хадабар бен.
Маршо Радио: -- Беркате буй хIара болх?
ИбрахIим: -- Хьаннал рицкъа даккхар беркате ма хуьлий. Дала беркат дойла хьуьна хIара, аьлла, схьаделла долчу ахчанах иман-беркат хуьлу. Шен хьацарца даьккхина ду иза. Тхан дас а олура, беркат дойла, аьлла, сом кховдадахь, иза а, ах сом а схьаэца, цунах хьуна беркат хир ду-хьуна, олий.
Маршо Радио: -- ХIара стол ю ахь еш ерг?
ИбрахIим: -- Ю, дечиган стол ю хIара. Нохчийн маттахь «къахь-стол» олу цунах. Йоккха стол ю хIара. Фанерах йинчу стоьлал а бIе дакъа дика а ю. 30 шарахь латтарх, яхкалур а яц.
Маршо Радио: -- ХIун мах бу кхуьнан?
ИбрахIим: -- I2 бIе туьма мах бу цуьнан. Суна цунах дуьсуш дерг кхоалгIа дакъа ду. 4 бIе туьма хуьлу иза. Цхьа дакъа конторе охьадилла деза, вукху дисинчух дечиг эца деза.
Маршо Радио: -- Болх, хьайна хΙара санна болу гIирс а эцна, боло ойла ца йина ахь? Кредит даьккхина а…
ИбрахIим: -- Цкъа баьхкинера суна тхан кIоштан администрацера, бизнес-план я, аьлла. Уьш суна кредит дала баьхкина бацара, соьгара ериг схьаяьккха баьхкина бара. Оьрсийн маттахь «откат» олу-кх цунах. Кредит ло, аьлча, лур ду шаьш, элира. Дала-м мича делира, ял ах шо моссаза долу тIеетталуш лаьтта.
Ас ца бечу балхе хьаьжича, кхо бIе туьма ца кхоччуш бу-кх ас дIалучу йолан барам. Юха цIеяйъархой богΙу, санмедэпидемстанцера бу-хьуна, хьаштхойн кхеташонера бу…
Маршо Радио: -- Хьоьга хаьттича, хьо санна болх бечарна Iедало хIун гIо дан дезара?
ИбрахIим: -- Iедало, хIокху 26 шарахь ас болх беш, цкъа а гIо дина дац. Бакъахьа-м дара цара иза дича, эцца, кредит делла а, я чархаш эцна а. Кхузахь шортта хьалаеш гIишлош ма ю, цигахь дечигах мел йолу хIума ялур яра. Ткъа хIинца муха ду? Мьулхха а продукци геннара чуяхьа, теттина мах а лой. Иштта, белхалой арара чубахкабо. Массо а хенахь иштта хилла ду, иштта дIагIур а ду иза.
Оьрсийчоьнан регионашлахь уггаре а кхуьуш йолучех лору Нохчийчоь. Инвестицеш хIинца-хIинца, дуьхьалонах мукъадаьлла хи санна, чухьодур ю, бохуш, кхайкхадо хIора шарахь а Iедалша. Амма продукци ен бизнес дукха яьржина яц. БIе шо хьалха санна, йолччуьра схьа а оьций, кхечара йина продукци юьхку нохчаша. ХIинца баккъала а оьшург шен куьйгашца хIума ечунна балха тIехь гIо-накъосталла дар ду, иза ца дахь, йоккха цхьа базар а хилла дIахΙоттарна кхерам бу республика.