Пандемин хьелашкахь къахьегарна ахчанца совгIаташ дина Хасу-Юьртарчу гIалин коьртачу дарбан хIусамерчу а, орцан медицинан декъан а лоьрашна, хаам бо меттигерчу Iедалан пресс-векалто.

Медикашна гIалин администрацино схьайиллинчу фонде ахча хьийсийнарш бу Хасу-Юьртара а, гонахарчу кIошташкара а бахархой.

"Ахча шена луъ-луучо лора – гIалин кхеташонан депутаташа а, могIарерчу бахархоша а, леррина сагIадеш лелачу наха а", - элира гIалин мэрин пресс-векалто.

Белхан декхарш кхочушдечу муьрехь коронавирусах беллачу лоьрашна хIоллам хIотто чIагIо а йина хьаькамаша. Меттигерчу ТIеман сийлаллин Гу тIехь хир бу и хIоллам, боху хаамехь. ГIалин депутата Курбанов Ахьмада дийцарехь, Хасу-Юьртахь уьнах 4 лор велла.

"Кавказ" трассин ГIалгIайчуьрчу декъа тIехь, Яндаре юьрта уллехь, герзаш диттина машенашца хиллачара вовшашна. Цкъачунна вовзанза вуьсу стаг шен Lada Granta тIехь къайлаваьлла, Chevrolet машенан да а вийна.

"Велларг ву махкара 40 шо долу вахархо. Иза лохуш ю полици. Зулам динчу метте баьхкина куьйгалхой", - элира "Кавказ.Реалиига" ГIалгIайчоьнан чоьхьарчу гIуллакхийн министраллерчу пресс-векалтехь.

Хиллачу бохамах лаьцна шуьйра информаци яланза ю полицино.

Соьлж-ГIалахь керла аэропорт йилла оьшур ду пачхьалкхан бюджетера 4 миллиард 700 миллион сом. И ахча лур ду ша, аьлла Оьрсийчоьнан министрийн кабинето, хаам баржийна "Коммерсантъ" газето, пачхьалкхан "Транспортан инфраструктура кхиор" цIе йолчу программехь бинчу хийцамех йолчу информацина тIе а тевжаш.

Дийцарехь, аэропортан проект хIоттон ахча лур ду кхушара, ша гIишло йийр ю 2022–2024 шерашкахь.

Кхин а 9 миллиард гергга сом оьшур ду, Нохчийчуьрчу Iедало динчу хьесапашца, аэропортехь оьшу гIишлош тIеян.

Лурчаха махкарчу Iедало динчу хьесапца, аэропорт ян оьшу аьлла кхайкхийна терахь дара 16 миллиард сом.

Керла терминал юьллур ю Соьлж-ГIаларчу аэропортана гена доццуш.

Пандеми яржжалц йолчу заманахь аэропорте дуьссура, циггара доьлхура кеманаш Москва, Петербурге, Туркойчу, Киргизе, Эмираташка. Стохка аэропортехула чекхваьлла ах миллион гергга пассажир.

34 стаг кхелхина коронавирусах Къилбаседа Кавказехь, 586 – цомгуш хилла дийнахь-буса.

Уьнна духьалоечу Оперативан штабо бечу хаамца, Дагестанехь велла 25 стаг, виъ – Къилбаседа ХIирийчохь, кхоъ – ГIебарта-Балкхаройчохь, Ставрополан а, Краснодаран а мехкашкахь – цхьацца. Верриг а регионехь велларг ву коронавирус бахьанехь 482 вахархо.

ДIадахначу дийнахь а, буса а ун шайца карийнарш уггаре дукха бу Дагестанехь – 141 стаг. Цигахь верриг а уьно лаьцнарг ву 5 096 стаг. Уггаре кIезиг бу иштанаш Адыгейхь – 874. Нохчийчохь COVID-19 дийнахь-буса хааелла 20 стагехь, верриг а и ун хьакхаделларг ву 1 247. Оьрсийчохь ах миллионе ца кхоччуш бу уьнах цомгуш хилларш.

ХIинжа-ГIалахь охьадоьссина кIиранан сарахь Американ Цхьаьнатоьхначу Штаташкара юхавогIу Дагестанан а, Нохчийчоьнан а 8 вахархо цIавалош деана кема.

"Нью-Йорк – Москва – Ростов – ХIинжа-ГIала" яра рейсан маршрут.

"БархI стаг ву кеманара воьссинарг – 5 дагестанхо а, Нохчийчуьра 3 вахархо а", - элира "Кавказ.Реалиига" аэропортан пресс-векалтехь.

Пассажираш, коронавирусан тестех чекх а баьхна, 14 денна изоляцехь Iойтур бу. ХIинжа-ГIалахь, садоIучу "Дельфин" базехь, йоккхур ю и хан цIабаьхкинчу дагестанхоша, ткъа Нохчийчу дIахьовсор бу цигара бахархой.

Уьнна духьалоечу Оперативан штабан хаамца, Дагестанехь оршотан денна COVID-19 цамгар лаьцначех ву 5 096 стаг, царах велла 260.

Москвахь Талламан комитетан цIенна хьалха ГIебарта-Балкхаройчуьрчу адвокатийн агIолоцуш, цхьалха пикеташ хIиттийначу адвокаташна, изоляцин хьал талхорца а доьзна, гIуданаш тоьхна. Басманни кIоштан полице бигира уьш кIиранан дийнахь.

Лецначех цхьамма, Селезнева Екатеринас, шаьш лецар нийса дац, Оьрсийчоьнан низамаша магадо цхьалха пикет хIотто, элира"Кавказ.Реалиин" корреспонденте. Шаьш кхаа сахьтехь сов кхебира полицин декъехь, тIе ца буьтуш, бехха латтийра шайна тIаьхьабаьхкина адвокаташ а, боху Селезневас.

Мангал-беттан 14-чу дийнахь оццу полице, Iедало магийна йоцу акци хIотторна гIудатохарх долу кехаташ дIаэца, тIекхайкхина адвокаташ. Шаьш юхатIедаха декхаредар а дац низамехь, чIагIдо Селезневас.

Хьалхо Нальчикерчу кхело дов айдира цигарчу шина адвокатна дуьхьал, дихкира гIалара дIасабовла – Жилоков Ратмирна а, Ципинова Дианина а. Полисхошна гIелоярна бехкебо уьш. Ткъа адвокаташа дIахьедина, полисхой тIелетта шайна, аьлла.

Фашизмана, расизмана духьалоен дуьненаюкъара "Антифа" болам (цIе кхоьллина "anti-fascism" терминах – ред.) шен администрацино террорхойн вовшахтохараллин декъа дӀаязбийр бу, аьлла кIиранан дийнахь Американ Цхьаьнатоьхначу Штатийн президента Трамп Доналда.

И дIахьедар цо дина твиттерехь, пачхьалкхерчу дуккха а гIаланашкахь гуламаш, кхийолу акцеш йоьлхучу юкъанна – полисхочо Миннесотехь афроамерикахо веро гIаьттина протест йижанза ю хIинца а. 46 шо долу Флойд Джордж вуьйш шен-шен дакъа лаьцначу веа полисхочунна тIехь кхел яр доьху протестхоша.

Акцешкахь дакъалоцучара йохайо, ягайо, пачхьалкхан объекташ, къоланаш до, ницкъ бо цхьаболчу нахана.

Reuters агенталло бахарехь, хууш дац мел бу протестхошлахь "Антифа" боламан декъашхой. Миннесота штатерчу халкъан кхерамзаллин департаментан куьйгалхочо Харрингтон Джона ша Стигалкъекъа-беттан 31-чохь еллачу пресс-конференцехь хаам бина, шоьтан дийнахь лецначу акцийн декъашхойх 20% Миннесота штатера нах а бац, аьлла. Шена цкъачунна билггал ца хаьа, шоьтан сарахь лецнарш мел дукха бу, аьлла Харрингтона.

Трампа дуьххьара олуш дац шен твиттерехь "Антифах" ‘террорхойн болам’. Оццу маьIнехь ду политикаша-консервативаторша ден дIахьедарш а.

Билггал хууш дац, гIоьртар ю я яц Трампан администраци "Антифа" боламна террорхойн цIе тилла. Амма иза дан гIортахь, вуно дукха федералан агенталлаш, хьукматаш шена тIетовжийта дезар ду президентан, боху Reuters-о.

ТIаьххьарчу дийнахь а, буса а динчу зерашца, Къилбаседа Кавказехь велла 11 стаг, цомгашчарна тIекхетта кхин а - 573 стаг. Оперативан штабан информацица, Дагестанехь велла исс, Краснодаран кIоштахь а, Къилбаседа-ХIирийчохь а - цхьацца кхелхина.

COVID-19 вирусах верриг а Къилбаседа Кавказехь велларг ву 448 пациент.

Къаьсттина дукха бу ун дуьлла нах Дагестанехь- 125:
Дагестанехь +125 (4 955 ун даьржичхьана)
Ставрополан кIоштахь +81(2 485)
Краснодаран кIоштахь +80 (3 824)
ГIебарта-Балкхаройчохь +77 (2 827)
Кхарачойн-Чергазийчохь +62 (1 067)
Къилбаседа ХIирийчохь +50 (2 957)
Адыгейхь +41 (854)
ГIалгIайчохь +39 (2 083)
Нохчийчохъь +18 (1 227)

Къилбаседа Кавказехь верриг а ун кхетта ву 22 279 стаг. Оперативан штабан дIахьедарца, Оьрсийчохь ву 405 843 дархо.

Киеверчу "Залізний тато" ("Болатан дада") арахоьцийлехь зорбане яьккхина Нохчийчоьнан Республикан Ичкерин хьалхарчу президентан Дудаев ЖовхIаран интервьюн книга, яздо "Кавказ.Реалиино". Арахоьцийлан долахочо Савченко Дмитрийс дийцарехь, "Лицар свободи"("Маршонан къонах") цIе йолчу жайни юкъа яхана диллинчу хьосташкахь хилла а, иштта, Ичкерин хьалхарчу президентан Дудаевн доьзало зорба тоха пурба делла а къамелаш.

"Тхан гочдархоша украинхойн матте ерзийра и йолу интервьюш. Цуьнан цхьа дакъа хьалха дуьйна публикана девзина ду, ткъа суьрташ - уникале ду, доьзалан суьртийн албомаш юкъара хиларна", - аьлла, билгалдаьккхина Савченкос.

Книгин цIе тиллинраг Дудаевн хилла хIусамнана - Дудаева Алла ю. Цо язйина книгин дешхьалхе а.

500 экземлярехь арахецна книга, иштта кхин а совнах тираж араяккха лаам бу арахоьцийлан.

Iамеркан Цхьаьнатоьхначу Штатийн яккхийчу гIаланашкахь протесташ дIаяьхьна шоьтан дийнахь, къаьмнашлахь лелош йолу дискриминаци йитийтар тIедожош. Йоллу пачхьалкхехь бахархой карзахбевллера, кIайчу полисхочун карах афроIамеркахо валарца доьзна. Дукхахйолу демонстрацеш машарца юьйлалора, амма тIаьхьо ницкъбаре йоьрзура. Протестхоша ца лардора комендантан сахьт, сецайора дIасалела машенаш, цIераш туьйсура, куьзганаш дохадора, полицин леринчу дакъошца тийсадаларш нислора.

Флойд Джордж веллачул тIаьхьа Нью-Йоркера а, Вашингтонера а, Атлантера а, Чикагора а, Лос-Анджелесера а бахархой демонстраци бевлира. Карарчу беттан 25-чохь велира 46 шо долу афроIамеркахо, кIайчу эпсаро куьйгех гIоьмаш а тоьхна, лаьтта охьа а виллина, цуьнан лагтIе гола а таIийна, масех минотехь латтийча. Садукълучу Флойда масийттазза мохь тоьхна хиллера: "Соьга са ца даIало" бохуш.

Вашингтонерчу юстицин министраллан штаб-квартирана хьалха бIеннашкахь гулбеллачу демонстрантхоша маьхьарий деттара: "Соьга са ца даIало", "Iаьржачийн дахар маьIне дац" бохуш. ТIаьхьо КIайчу цIинехьа бахара уьш, цигахь бурчан газ хецначу полицица тийсадаларш хилира церан.

Къоман гвардин дакъош хьажийна Вашингтоне а, Огайо, Миссури, Висконсине, Теннесси, Миннесота штататшка а.

ТIаьххьара шоьтан сарахь болчу хаамашца, Нохчийчохь лоьраша коронавирусан инфекци зуьйш, шайн тергоне эцна 5 499 вахархо. Меттигерчу хаамийн гIирсаша бина цунах лаьцна хаам. Могушалла Iалашъяран министро Сулейманов Эльхана дина цу кепара дIахьедар. Верриг а ун даьлла ву махкахь 1 209 дархо. ГIоле а хилла, карантинера дIаваьккхина 825 пациент. Эпидеми яьржичахьана кхелхина 13 стаг.

Чолхечу хьолехь ву 18 стаг. Пехашка садоIуьйтучу гIирсашна (ИВЛ) тIетийсина бу уьш, иштта кислородан гIоьнца латтош ву 450 гергга пациент.

"Гергарчу хенахь керлачу коронавирусан инфекцин ун республикехь лахлур ду аьлла, тешна ду тхо. Делахь а, социалан дистанци а, гигиена а денна ларъеш хила езаш ю, COVID-19 вирус юха а карзах ца яккха", - аьлла министро.

Дуьненчохь коронавирусан ун даьллачийн терахь 6 миллионе гIоьртина, ХIопкинс Джонсан Университетан зерашца. Кхелхина вирусах 367 эзар дархо, гIоле хилла 2, 5 миллион пациентана.

Стигалкъекъа-беттан 21-чу дийнахь билгалдаьккхира, ун даьлла нах 5 миллион бу аьлла. COVID-19 инфекци йолу нах къаьсттина дукха бу Iамеркан Цхаьнатоьхначу Штаташкахь а, Бразилехь а, Оьрсийчохь а, Великобританехь а, Испанехь а, Италехь а.

ГIалгIайчуьрчу Сунжехь хиллачу лерринчу операцехь байина меттигера бахархой Мерешков а, Оздоев а. Талламан органаша дина иштта дIахьедар, яздо "Интерфакс" агенталло. Хаамийн гIирсашкахь яздира, шоьтан дийнахь оперативан штабо Сунжехь контртерроран операци дIакхайкхорах, гIали чохь герзаш деттарна.

Полисхойн хаамца, штурм еш, гучубаьхнера гIаттамхой. Операцехь вийна ши тIемало, хаам бина меттигерчу полицин декъерчу хьасташа.

Шо доладелчхьана республикехь дIаяьхьна кхоалгIа операци ю хIара. Лерина операци ерзийначул тIаьхьа Сунжа гIалахь бехкзуламан гIуллакх диллина шина артиклехь: "Ницкъаллийн структурийн белхахошна тIекхийдар" а, "Хьалххе барт а бина, цхьана тобано бакъо йоцуш герз лелор" а аьлла, яздина Оьрсийчоьнан ГIалгIайчуьрчу Талламан комитетан сайтехь.

"Интерфаксо" Iорадаьккхина, талламчийн органашкарчу шайн хьасташна тIетевжина, теракташ ян Iалашо хиллачу тIемалойн цIераш йовзийтина аьлла. "ГIалгIайчуьра Мерешков Билан а, фамили Оздоев йолу кхин а цхьаъ а ву", - яздина хаамийн гIирсо.

ТIаьххьарчу дийнахь а, буса а Къилбаседа Кавказехь 31 стаг велла коронавирусан уьнах. 552 дархо билгалваьккхина инфекцица. Эпидеми ца яржийта Iалашонца вовшахтоьхначу оперативан штабан зерашца, Дагестанехь велла 25 стаг, Къилбаседа ХIирийчохь - кхоъ, ГIебарта-Балкхаройчохь - шиъ, Ставрополан кIоштахь - цхьаъ. Кавказан регионашкахь верриг а COVID-19 инфекцех велла 437 пациент .

Къаьсттина дукха бу ун даьлла нах Дагестанехь- 126:

Дагестанехь +126 (4 830 ву эпидемии яьржичхьана)
Ставрополан кIоштахь +84 (2 404)
Краснодаран махкахь+82 (3 744)
ГIебарта-Балкхаройчохь+77 (2 750)
Кхарачойн-Чергазийчохь+54 (1 005)
Къилбаседа ХIирийчохь+49 (2 907)
ГIалгIайчохь +44 (2 044)
Адыгейхь +19 (813)
Нохчийчохь +17 (1 209)

Къилбаседа Кавказехь верриг а 21 706 пациент ву коронавирусан инфекци хьакхаелла. Ткъа Оьрсийчохь, оперативан штабан дIахедарца, 396 575 стаг ву COVID-19 лазар токхуш.

Де хьалха ГIалгIайчуьрчу Наьсаран кIоштарчу уггар а ницкъе йолчу динан организацин декъашхошна юкъахь герзаш деттар нисделла, яздо "Кавказ.Реалиис".

"Болчу хаамашца, Сурхахи эвларчу бахархошна юкъахь дов иккхина динан буха тIехь. БатIалхьажойн кланера арабовла лаам хилла цхьаболчийн. Оцу тIехула эргIадбахначу тобанхоша герзаш а детташ, зуламе даьккхина дов", - дийцина "Интерфаксе" оцу хьолех хуучу метттигерчу вахархочо.

Масех стагана чевнаш йина, уьш дарбан хIусамашка бигина. Инцидент талла йолийна, герз кхийсина нах лоьхуш бу.

Барт болуш, шайн интересаш Iедална хьалха а, къоман ламасташкахула а ларъеш бу бохуш, репутаци ю ГIалгIайчуьрчу батIалхьажойн вежараллан. Билггал хууш дац, маса стаг ву оцу вовшахтохараллана юкъахь. Амма, дийцарехь, 5 эзар гергга республикера борша нах бу церан могIаршкахь.

Кхаа дийнахь лагIделла а лаьттина, хIинца шолгIа де а ду Оьрсийчохь коронавирусан ун даьллачу нехан терахь кхуьуш долу, хааме даьккхина официалан статистикаца.

ТIаьххьарчу 24 сахьтехь пачхьалкхехь 8 952 стаг къаьстина COVID-19 вирус шеца хиларца. Дарба хилла 8 212 дархочунна. 181 стаг кхелхина.

Пачхьалкхехь эпидеми яьржичахьана дуьйна ун даьллера, официалан зерашца, 396 575 вахархочунна. Таханалерачу дийнахь вирус токхуш ву 224 551 стаг. ГIоле хилла 167 469 дархочунна. Кхелхина 4 555 вахархо.

ВКонтакте социалан машанехь Нохчийчоьнан куьйгалхочо Кадыров Рамзана дийцина, туркойн евзачу сериалашкарчу актерашкIелхьакIелхьакIелхьа, шеца зIене а буьйлуш, маршалла хуьлда баьхна шега, довха дешнаш а олуш.

Туркойчохь а, цул арахьа а дика евзачу кинош чохь дакъалаьцначу артисташна Эмре Учтэпэ Мухьаммадна а, Озчивит Буракна, Сёнмез Нуреттина а, Ал Джелялна а баркалла аьлла Кадыровс, церан Марха къобал а деш.

Карладоккху, кху деношкахь прессехь тIечIагIъянза информаци яьржира, Нохчийчоьнан куьйгалхочунна коронавирусан ун даьлла аьлла. Кадыровс харцдира ша могуш вац бохург.

ТIаьххьарчу дийнахь а, буса а Нохчийчохь коронавирусан уьнах дарба хилла 42 пациентана аьлла, дIахьедина республикан могушалла Iалашъяран министро Сулейманов Эльхана. Махкарчу хаамийн гIирсаша яздо цунах.

ТIаьххьара пIераскан суьйранна хиллачу брифингехь Сулеймановс дийцарехь, лоьраша ун толлуш ду 5 443 вахархочуьнца. COVID-19 вирус къаьстина кхин а 18 стагаца.

Эпидеми чуеачхьана 787 пациент дарбан хIусамашкара араваьккхина гIоле а хилла. Велла махкахь уьнах 13 стаг. Сулеймановс дIахьедина, 18 стаг чолхечу хьолехь хилар. Пехашка хIо кхачочу аппараташна тIетийисна бу уьш. Кислородан гIоьнца латтош ву 500 гергга дархо.

Соьлж-ГIалара юкъара транспорт болхбан йолаелла. Стигалкъекъа-беттан 1-чу дийнахь Нохчийчуьрчу транспортан министралло дIахьедира, гIалин юкъарчу транспортан болх сацош бу, коронавирусан инфекци яржарца доьзна аьлла. Оцу беттан 18-чохь дуьйна цхьайолу юкъара транспорт юха а йолаелира. Ткъа Соьлж-ГIаларчу маршрутан таксин болх юкъахбаьккхира, пассажираша низамаш лардеш цахиларна. Беттан 27-чохь юха а магийра таксишна болх бан.

"Кавказский узел" агенталле транспортан министраллан векало дийцина: "Марха даста кечлучу заманчохь "Беркат" базара гIоьртинера массо а, дукха хьолахь, зударий бара уьш. Машенашна урхалла дечара низамаш ма дохаде бохушшехь, "Газель" олу машенаш дIаюзуш, дукхахберш масканаш йоцуш бара. Боккха кхерам тосура цара, инфекци яржарна. Цундела совцийнера. Ткъа хIинца юха а болх бан йолаелла юкъара транспорт. Коьртаниг, цара низамаш Iалашдар, салон 50 процентна бен юьзна а йоцуш лелор, пассажирашкахь масканаш а, дIасабаха бакъо лун кехат карахь хилар а ду", - аьлла, дийцина транспортан министраллан белхахочо.

Цо бахарехь, Соьлж-ГIалахь болх беш ю 64 микроавтобус, ткъа хIора кIоштахь йиъ-йиъ маршрутка ю. Цул сов, гIалахь болхбан магийна таксомоторан шина паркана.

Нохчийчохь CОVID-19 ун даьлла 1 192 стаг ву, 787 -- дарба хилла, 13 стаг велла. Зазадокху-баттахь дуьйна карантин ю юкъаяьккхина Нохчийчохь, цхьа бахьана а доцуш аравала бакъо а йоцуш.

Коронавирусан ун даьлла лазартнехь дарба лелийна Хьалха Мартанара йоккха стаг гIоле а хилла, цIа яхийтина, яздо ТАСС агенталло. Нохчийчуьрчу могушалла Iалашъяран министран инстаграмехь йоьдучу эфирехь дийцина цунах лаьцна мехкан куьйгалхочо Кадыров Рамзана.

"Лоьрашца къамел хиллера сан, маьIне дац боху цара воккха хилар а, жима хилар а, шен дегIаца кхин а сиркхонаш хилахь а, дарба хуьлу нахана боху цара. Хьалха Мартанара 100 шаре яьлла къано тоелла, дарбан цIийнера араяьккхина", - дIахьедина Кадыровс.

Цунна хетарехь, коронавирусаца къийсар карадирзина лоьрашна, чолхечу хьолехь берш а цхьана кIелхьарабоху цара.

"Вайн лоьраша 3-зза дог сецна стаг Iожаллин буйнара ваьккхина, тахана шен цIахь ву-кх иза. Вайн кIоштийн куьйгалхой а цхьана бу цомгаш, полицин пхи хьаькам ву могуш воцуш. Дика ду цара лазар шайн когаш тIехь текхна",- дийцина Кадыровс.

Нохчийчохь CОVID-19 ун даьлла 1 192 стаг ву, 787 дарба хилла, 13 велла. Зазадокху-баттера схьа дуьйна карантин ю юкъаяьккхина, цхьа бахьана доцуш аравала бакъо а йоцуш.

"Нохчийчохь тIемашкахь дакъалаьцна Хангошвили Зелимха Тиргартенехь вер талларехь дакъалаьцна дац Оьрсийчоьно", - дIахьедина Германин арахьарчу гIуллакхийн министраллан (МИД) векало Адебар Марияс, яздо "Интерфакс" агенталло.

Оцу зуламца доьзна, тарлой Берлино Оьрсийчоьнна дуьхьал санкцеш яха аьлла, шега деллачу хаттарна жоп делла Адебара.

"Инарла прокуратуран Тиргартенехь стаг верах талламбар хIинца а дерзанза ду, цундела хууш дац, муха йоьрзур ю процедура", - аьлла, жоп делла министраллан векало.

Де хьалха Германин МИД-о дIахьединера, Оьрсийчоьнан цхьаболчу векалшна дуьхьал керла санкцеш яха тарло, бундестагана кибератака ярна аьлла. Пачхьалкхан Iедалхоша Тиргартенехь динчу зуламан контекстехь къастош ду и гIуллакх. Хьалхо Оьрсийчоьнан векалтан ши белхахо махкахваьккхира Германино оцу тIехула.

Иштта Адебара билгалдаьккхира, кху беттан 29-чохь Оьрсийчоьнан векал Нечаев Сергей формалан кепара кхайкхийна вацара министралле, бундестагана динчу кибер тIелатарх къамел дан кхайкхийнера иза аьлла. Статс-секретарца хилла цуьнан цхьаьнакхетар, ткъа къамел конфиденциале дара.

Германин коьртачу гIалахь Берлинехь Маобит кIоштахь, вилспетана тIехь хиллачу мила ву ца хуучу стага герз тоьхна вийра стохка Марсхьокху-баттахь нохчийн мухIажар Хангошвили Зелимха. Цул тIаьхьа зуламхо къайлаваьлла, хаам бо Deutsche Welle.

Хангошвили Зелимха вевзаш волу нохчийн тIемало вара. Иза схьаваьллера Гуьржийчуьрчу ПIаьнгаза чIожера. 2015-чу шарахь Тбилисехь гIалин юккъехь машенахь схьавогIучу цунна вен дагахь 4-зза герз тоьхнера муьлш бу ца хуучу наха. Амма чевнаш хиллачу Хангошвилин аьтто белира уллерчу дарбанан цIийне дIакхача. Цигахь Iожаллах кIелхьарваьккхира иза лоьраша.

Цул тIаьхьа Хангошвили дIавахара Гуьржийчуьра, цкъа дуьххьара Украине, тIаккха Германе. Цигахь политикан тховкIело ехнера цо немцойн Iедалшка.

Нохчийн хилла тIемало гIарвелира 2012-чу шарахь Гуьржийчуьрчу Лопота чIожехь хилларг бахьана долуш. Цигахь Марсхьокху-бутт чекхболуш гуьржийн ницкъаллин структурийн белхахоша тIом бира нохчийн тIеман тобанца. Хангошвили юкъарло лелош вара шина агIонна. Цул тIаьхьа дукха хан ялале иза дуьненаюкъарчу лехаме велира Оьрсийчоьнан Iедалша.

Ша Хангошвилис цкъа а ца лечкъадора ша Нохчийчохь Оьрсийчоьнан эскаршна дуьхьал тIом бина хилар. Тбилисехь ша вен гIоьртинарш Оьрсийчоьнан къайлахчу сервисашкара нах бу аьлла хетара цунна.

Нохчийчохь а, Дагестанехь а, ГIалгIайчохь а 2011-чу шарера 2018-чу шаре кхаччалц "сий лардеш" байинчийн хьокъехь кхайкхийна 43 кхелан сацам а теллина, жамIаш дина "Бакъонан инициатива" (Правовая инициатива) проектан эксперташа Сиражудинова Саидас а, Антонова Юлияс а. "Кавказ.Реалиино" довзийтина цунах лаьцна. Билгалъяьккхинчу заманчохь цу кепара 55 зулам дина оцу республикашкахь.

"Ма-дарра аьлча, бекхам беш, йа эмгараллана тIехула, йа билггал хиллачу, йа шаьш кхоьллинчу бахьанашца лелийна ду и зуламаш.
"Сий дайина" аьлла, эладитанийн, харцонийн бух тIехь шеконаш кхоллаелла зударий, дозанех бевлларш санна лоруш бу. Оцу гурашкара бевллачарна таIзар до, уьш байа а бойуш", - яздо эксперташа.

Къилбаседа Кавказехь "сий лардеш" нах байар къаьстина хIума дац, аьлла, хьесапе баьхкина таллам бинарш. Цара дийцарехь, зударшна а, мехкаршна а тIехь еххачу заманчохь Iаткъамбой, уьш сийсазбой, цул тIаьхьа дерзош ницкъбо.

Цул сов, яздо эксперташа, божарий хIаллакбо кест-кеста, бахьана хила тарло, и стаг гей ву аьлла, тусадалар. Проблема коьртачех хилар билгалдоккхуш, "Правовая инициатива" проекто убийствачести.рф. цIе йолу сайт схьайиллина. Цуьнан агIонехь карлабохуш хир бу кест-кеста цу кепарчу зуламех хаамаш, ткъа иштта лелор ю статистика а.

Хьалхо проекто цу сингаттамах рапорт арахийцира. 70 респондентаца интервью йинера авторша байинчийн гергарчаьрца а, лулахошца а. Иштта дийцарш дIадаьхьира эксперташца а, имамашца а, юкъараллин жигархошца а, бакъонашларъярхошца а, адвокаташца а, журналисташца а.

ТIаьххьарчу дийнахь а, буса а Къилбаседа Кавказехь коронавирусах кхелхина 60 дархо, ун даьлла 549 вахархочунна. Оперативан шатабан зерашца, Дагестанехь велла 50 стаг, Къилбаседа ХIирийчохь - ялх, Краснодаран а, Ставрополан а мехкашкахь цхьацца.

Верриг а Къилбаседа Кавказехь велла 406 COVID-19 шайца хилла вахархо.

ТIаьххьарчу 24 сахьтехь, хьалха санна, къаьсттина дукха бу инфекци яьржина нах Дагестанехь -- 125.

Дагестанехь +125 (4704 эпидеми гучуяьлчхьана)
Ставрополан махкахь +82 (2320)
ГIебарта-Балкхаройчохь +81 (2 673)
Краснодаран кIоштахь +80 (3 662)
Кхарачойн Чергазийчохь +56 (951)
Къилбаседа ХIирийчохь+51 (2 858)
ГIалгIайчохь +45 (2 000)
Нохчийчохь +18 (1192)
Адыгейхь +11 (794)

Къилбаседа Кавказехь COVID-19 вирус кхетта верриг а 21 154 вахархо ву. Оперативан шатабан зерашца, Оьрсийчохь 387 623 стагаца хааелла коронавирус.

Яхначу буса а, дийнахь а Оьрсийчохь коронавирусан уьнах велла 232 дархо, верриг а кхелхинарг ву -- 4 374. Инфекцица къийсам латтон вовшахтоьхначу оперативан штабо журналисташка бина цунах лаьцна хаам пIераскан дийнахь.

ТIаьххьарчу 24 сахьтехь ун къаьстина 8 572 вахархочуьнца. Цомгашчийн терахь 387 623 гIоьртина, яздо ТАСС агенталло. Зерийн жамIашца, цхьана дийнахь дарба хилла 8 264 стагана.

ТIаьххьарчу хаамашца, верриг а дуьненахь коронавирусан ун даьлла ву 5 909 003 (+ 116 750 яхначу буса тIекхетта). Велла царахь 362 081 (+ 4 614 тIаьххьарчу буса тIекхетта). ГIоле хилла 2 581 951 вахархочунна (тIаьххьарчу 24 сахьтехь дарба хилла ву + 83 221).

Нохчийчохь тIемалойх биссинчу зударшна жоп делла "Новая газетан" журналисто Сокирянская Екатеринас. Иза зорбане даьккхина цо газетан агIонехь. Дуьйцург ду, нохчийн официалан хаамийн гIирсаша, Нохчийчуьрчу тIемалойн гергарчу 1 600 стага куьйгаш таIийна ду аьлла, "Новая газетан" цIарах даржийна кехат. Цу тIехь цу наха неIалташ кхайкхийра журналисташна, республикан Iедале кхайкхам бира цара, "харцдерг" а, "эладита" а даржорна, хаамийн гIирс жоьпе озор доьхуш.

ТIемалойн гергарчу нахана деллачу жоьпехь Сокирянскаяс чIагIо йо, шен артиклехь цхьа дош харц цахиларх.

"Бинчу талламан цхьа дакъа сайн публикацехь билгалдаьккхина ас. И дерриг а 40 тIемалойх биссинчу зударшца а, Нохчийчохь а, ГIалгIайчохь а, Дагестанехь а бехачу тIемалой лаьттинчийн хIусамнаношца а хиллачу къамела тIехь бина таллам бу. Цул сов, регионерчу хьолах дуккха а шерашкахь латтийначу мониторингех пайда а эцна", - яздо Сокирянскаяс.

Цо бахарехь, цуьнан белхан Iалашо яра, Iедалан а, юкъараллан а терго оцу бисинчу зударшна а, берашна а тIеозо, дIахаийтар, царна гIортор а, тидам а, социалан-психологин адаптаци а оьшийла.

Дагадоуьйту, Нохчийчохь бехачу гIаттамхойн гергарчара кехат дахьийтинера "Новая газетан" коьртачу редакторан Муратов Дмитрийн цIарах, церан газетана неIалт а кхайкхош, официалехь шаьш Iорадаьккхинарг харц а деш, къинтIера даха шаьш аьлла.

Кехатан авторшна новкъаеанера, бакъонашларъярхочо Сокирянская Екатеринас "Наш папа в плену" (Тхан дада йийсарехь ву) аьлла, зорбане яьккхина артикл. Цу тIехь цо йовзийтира байинчу тIемалойн, йа террорхойн вовшахтохараллин декъашхойн бисинчу хIусамнанойн а, гергарчийн а истореш а, Iедалан а, ницкъаллин структурийн а цаьрца йолу юкъаметтигаш а.