"Нохчийчохь тIемашкахь дакъалаьцна Хангошвили Зелимха Тиргартенехь вер талларехь дакъалаьцна дац Оьрсийчоьно", - дIахьедина Германин арахьарчу гIуллакхийн министраллан (МИД) векало Адебар Марияс, яздо "Интерфакс" агенталло.

Оцу зуламца доьзна, тарлой Берлино Оьрсийчоьнна дуьхьал санкцеш яха аьлла, шега деллачу хаттарна жоп делла Адебара.

"Инарла прокуратуран Тиргартенехь стаг верах талламбар хIинца а дерзанза ду, цундела хууш дац, муха йоьрзур ю процедура", - аьлла, жоп делла министраллан векало.

Де хьалха Германин МИД-о дIахьединера, Оьрсийчоьнан цхьаболчу векалшна дуьхьал керла санкцеш яха тарло, бундестагана кибератака ярна аьлла. Пачхьалкхан Iедалхоша Тиргартенехь динчу зуламан контекстехь къастош ду и гIуллакх. Хьалхо Оьрсийчоьнан векалтан ши белхахо махкахваьккхира Германино оцу тIехула.

Иштта Адебара билгалдаьккхира, кху беттан 29-чохь Оьрсийчоьнан векал Нечаев Сергей формалан кепара кхайкхийна вацара министралле, бундестагана динчу кибер тIелатарх къамел дан кхайкхийнера иза аьлла. Статс-секретарца хилла цуьнан цхьаьнакхетар, ткъа къамел конфиденциале дара.

Германин коьртачу гIалахь Берлинехь Маобит кIоштахь, вилспетана тIехь хиллачу мила ву ца хуучу стага герз тоьхна вийра стохка Марсхьокху-баттахь нохчийн мухIажар Хангошвили Зелимха. Цул тIаьхьа зуламхо къайлаваьлла, хаам бо Deutsche Welle.

Хангошвили Зелимха вевзаш волу нохчийн тIемало вара. Иза схьаваьллера Гуьржийчуьрчу ПIаьнгаза чIожера. 2015-чу шарахь Тбилисехь гIалин юккъехь машенахь схьавогIучу цунна вен дагахь 4-зза герз тоьхнера муьлш бу ца хуучу наха. Амма чевнаш хиллачу Хангошвилин аьтто белира уллерчу дарбанан цIийне дIакхача. Цигахь Iожаллах кIелхьарваьккхира иза лоьраша.

Цул тIаьхьа Хангошвили дIавахара Гуьржийчуьра, цкъа дуьххьара Украине, тIаккха Германе. Цигахь политикан тховкIело ехнера цо немцойн Iедалшка.

Нохчийн хилла тIемало гIарвелира 2012-чу шарахь Гуьржийчуьрчу Лопота чIожехь хилларг бахьана долуш. Цигахь Марсхьокху-бутт чекхболуш гуьржийн ницкъаллин структурийн белхахоша тIом бира нохчийн тIеман тобанца. Хангошвили юкъарло лелош вара шина агIонна. Цул тIаьхьа дукха хан ялале иза дуьненаюкъарчу лехаме велира Оьрсийчоьнан Iедалша.

Ша Хангошвилис цкъа а ца лечкъадора ша Нохчийчохь Оьрсийчоьнан эскаршна дуьхьал тIом бина хилар. Тбилисехь ша вен гIоьртинарш Оьрсийчоьнан къайлахчу сервисашкара нах бу аьлла хетара цунна.

Нохчийчохь а, Дагестанехь а, ГIалгIайчохь а 2011-чу шарера 2018-чу шаре кхаччалц "сий лардеш" байинчийн хьокъехь кхайкхийна 43 кхелан сацам а теллина, жамIаш дина "Бакъонан инициатива" (Правовая инициатива) проектан эксперташа Сиражудинова Саидас а, Антонова Юлияс а. "Кавказ.Реалиино" довзийтина цунах лаьцна. Билгалъяьккхинчу заманчохь цу кепара 55 зулам дина оцу республикашкахь.

"Ма-дарра аьлча, бекхам беш, йа эмгараллана тIехула, йа билггал хиллачу, йа шаьш кхоьллинчу бахьанашца лелийна ду и зуламаш.
"Сий дайина" аьлла, эладитанийн, харцонийн бух тIехь шеконаш кхоллаелла зударий, дозанех бевлларш санна лоруш бу. Оцу гурашкара бевллачарна таIзар до, уьш байа а бойуш", - яздо эксперташа.

Къилбаседа Кавказехь "сий лардеш" нах байар къаьстина хIума дац, аьлла, хьесапе баьхкина таллам бинарш. Цара дийцарехь, зударшна а, мехкаршна а тIехь еххачу заманчохь Iаткъамбой, уьш сийсазбой, цул тIаьхьа дерзош ницкъбо.

Цул сов, яздо эксперташа, божарий хIаллакбо кест-кеста, бахьана хила тарло, и стаг гей ву аьлла, тусадалар. Проблема коьртачех хилар билгалдоккхуш, "Правовая инициатива" проекто убийствачести.рф. цIе йолу сайт схьайиллина. Цуьнан агIонехь карлабохуш хир бу кест-кеста цу кепарчу зуламех хаамаш, ткъа иштта лелор ю статистика а.

Хьалхо проекто цу сингаттамах рапорт арахийцира. 70 респондентаца интервью йинера авторша байинчийн гергарчаьрца а, лулахошца а. Иштта дийцарш дIадаьхьира эксперташца а, имамашца а, юкъараллин жигархошца а, бакъонашларъярхошца а, адвокаташца а, журналисташца а.

ТIаьххьарчу дийнахь а, буса а Къилбаседа Кавказехь коронавирусах кхелхина 60 дархо, ун даьлла 549 вахархочунна. Оперативан шатабан зерашца, Дагестанехь велла 50 стаг, Къилбаседа ХIирийчохь - ялх, Краснодаран а, Ставрополан а мехкашкахь цхьацца.

Верриг а Къилбаседа Кавказехь велла 406 COVID-19 шайца хилла вахархо.

ТIаьххьарчу 24 сахьтехь, хьалха санна, къаьсттина дукха бу инфекци яьржина нах Дагестанехь -- 125.

Дагестанехь +125 (4704 эпидеми гучуяьлчхьана)
Ставрополан махкахь +82 (2320)
ГIебарта-Балкхаройчохь +81 (2 673)
Краснодаран кIоштахь +80 (3 662)
Кхарачойн Чергазийчохь +56 (951)
Къилбаседа ХIирийчохь+51 (2 858)
ГIалгIайчохь +45 (2 000)
Нохчийчохь +18 (1192)
Адыгейхь +11 (794)

Къилбаседа Кавказехь COVID-19 вирус кхетта верриг а 21 154 вахархо ву. Оперативан шатабан зерашца, Оьрсийчохь 387 623 стагаца хааелла коронавирус.

Яхначу буса а, дийнахь а Оьрсийчохь коронавирусан уьнах велла 232 дархо, верриг а кхелхинарг ву -- 4 374. Инфекцица къийсам латтон вовшахтоьхначу оперативан штабо журналисташка бина цунах лаьцна хаам пIераскан дийнахь.

ТIаьххьарчу 24 сахьтехь ун къаьстина 8 572 вахархочуьнца. Цомгашчийн терахь 387 623 гIоьртина, яздо ТАСС агенталло. Зерийн жамIашца, цхьана дийнахь дарба хилла 8 264 стагана.

ТIаьххьарчу хаамашца, верриг а дуьненахь коронавирусан ун даьлла ву 5 909 003 (+ 116 750 яхначу буса тIекхетта). Велла царахь 362 081 (+ 4 614 тIаьххьарчу буса тIекхетта). ГIоле хилла 2 581 951 вахархочунна (тIаьххьарчу 24 сахьтехь дарба хилла ву + 83 221).

Нохчийчохь тIемалойх биссинчу зударшна жоп делла "Новая газетан" журналисто Сокирянская Екатеринас. Иза зорбане даьккхина цо газетан агIонехь. Дуьйцург ду, нохчийн официалан хаамийн гIирсаша, Нохчийчуьрчу тIемалойн гергарчу 1 600 стага куьйгаш таIийна ду аьлла, "Новая газетан" цIарах даржийна кехат. Цу тIехь цу наха неIалташ кхайкхийра журналисташна, республикан Iедале кхайкхам бира цара, "харцдерг" а, "эладита" а даржорна, хаамийн гIирс жоьпе озор доьхуш.

ТIемалойн гергарчу нахана деллачу жоьпехь Сокирянскаяс чIагIо йо, шен артиклехь цхьа дош харц цахиларх.

"Бинчу талламан цхьа дакъа сайн публикацехь билгалдаьккхина ас. И дерриг а 40 тIемалойх биссинчу зударшца а, Нохчийчохь а, ГIалгIайчохь а, Дагестанехь а бехачу тIемалой лаьттинчийн хIусамнаношца а хиллачу къамела тIехь бина таллам бу. Цул сов, регионерчу хьолах дуккха а шерашкахь латтийначу мониторингех пайда а эцна", - яздо Сокирянскаяс.

Цо бахарехь, цуьнан белхан Iалашо яра, Iедалан а, юкъараллан а терго оцу бисинчу зударшна а, берашна а тIеозо, дIахаийтар, царна гIортор а, тидам а, социалан-психологин адаптаци а оьшийла.

Дагадоуьйту, Нохчийчохь бехачу гIаттамхойн гергарчара кехат дахьийтинера "Новая газетан" коьртачу редакторан Муратов Дмитрийн цIарах, церан газетана неIалт а кхайкхош, официалехь шаьш Iорадаьккхинарг харц а деш, къинтIера даха шаьш аьлла.

Кехатан авторшна новкъаеанера, бакъонашларъярхочо Сокирянская Екатеринас "Наш папа в плену" (Тхан дада йийсарехь ву) аьлла, зорбане яьккхина артикл. Цу тIехь цо йовзийтира байинчу тIемалойн, йа террорхойн вовшахтохараллин декъашхойн бисинчу хIусамнанойн а, гергарчийн а истореш а, Iедалан а, ницкъаллин структурийн а цаьрца йолу юкъаметтигаш а.

Соьлж-ГIаларчу хьешан хIусамашкахь, коронавирусан ун даьллачу нахана дарба ден 600 медицинан белхахо дIатарван Iалашонца, Нохчийчоьнан Iедалхоша регионалан бюджетера 25 миллион сом хьажор ду. ТАСС агенталло яздина цунах лаьцна, инстаграмерчу шен пена тIехь премьер-министро Хучиев Муслима бинчу хаамца.

"Соьлж-ГIаларчу "Тийналла", "Беркат", "Зама", "4 сезон" тоьллачу хьешан хIусамашкахь 600 гергга лор а, лор-йижарий а дIанисбийр болуш бу мехкан бюджетера къастийначу 25 миллион соьмах. Медицинан белхахошна аьхна хьелаш латтор ду, кхаа рожехь юург а хир ю, белхан меттигашка дIа а, схьа а лелор бу уьш", - аьлла Хучивс. Цо бахарехь, церан доьзалш уьнах ларбархьама, инфекци ца яржийтар Iалашонца дина ду иза.

ТIаьххьарчу хаамца, Нохчийчохь коронавирусан инфекци толлуш ю 5 422 вахархочуьнца, аьлла, хааме даьккхина мехкан могушалла Iалашъяран министро Сулейманов Эльхана, яздо "Чечня Сегодня" агенталло. Верриг а ун даьлла ву 1 174 пациент. 745 – дарбан цIийнера араваьккхина, гIоле а хилла.

COVID-19 вирусах кхелхина Нохчийчохь 13 дархо. "18 стаг ву ледарчу хьолехь. Пехашна хIаваъ кхачочу аппараташна тIетесна бу уьш. Цул совнаха, 500 пациент ву кислородан гIоьнца латтош. Социалан дистанци а, гигиенан низамаш а лардар чIогIа мехал ду. Коронавирусан ун дIаса ца даржийта гIо хир ду цунах", - билгалдаьккхина министро Сулеймановс.

Устради-гIаларчу вахархочо Чигиев Зелимхана зулам дина хилар тIечIагIдина Ростов-гIаларчу тIеман кхело, яздо "Кавказ.Реалиино". "КИВИ-кошелек" олучу системех пайда а оьцуш, террорхойн "Исламан пачхьалкх" шех олучу вовшахтохараллин декъашхочунна гулдеш, цуьнан цIартIе ахчанаш даьхна хилар дуьхьалдаьккхина цунна талламхоша. Шина шарна а, ялх баттана а луьрачу хьолехь хан такхар тIедожийна Чигиевна кхелахоша.

Карладоккху, цхьа шо гергга хан ю Дагестанерчу "Черновик" гIирсан журналист Гаджиев Iабдулмумин оццу артиклехь бехкевен.
Талламхойн версица, Оьрсийчоьнан Iедалхоша экстремизмна бехкевечу Саситлинский Абу Iумаран чоьта тIе ахчанаш дохуш хилла цо.

ТIаьххьарчу хаамца, Нохчийчохь коронавирусан инфекци толлуш ю 5 422 вахархочуьнца аьлла, хааме даьккхина мехкан могушалла Iалашъяран министро Сулейманов Эльхана, яздо "Чечня Сегодня" агенталло. Верриг а ун даьлла ву 1 174 пациент. 745 – дарбан цIийнера араваьккхина, гIоле а хилла.

COVID-19 вирусах кхелхина Нохчийчохь 13 дархо. "18 стаг ву ледарчу хьолехь. Пехашна хIаваъ кхачочу аппараташна тIетесна бу уьш. Цул совнаха, 500 пациент ву кислородан гIоьнца латтош. Социалан дистанци а, гигиенан низамаш а лардар чIогIа мехал ду. Коронавирусан ун дIаса ца даржийта гIо хир ду цунах", - билгалдаьккхина министро Сулеймановс.

Тахана суьйранна 18:39 минот яьллачу заманчохь Соьлж-ГIалара Москва дахана бортан лоьмар VQ-BVQ йолу Airbus A319 кема. Гуттар а цу кеман чохь дIасалела Нохчийчоьнан куьйгалхо Кадыров Рамзан, яздо "Кавказ.Реалиино". 21:01 минот яьллачу хенахь "Внуково" аэропортехь охьадоьссина и кема.

Изза кема кху деношкахь шозза дIасадахара: Стигалкъекъа-беттан 21-чу дийнахь Соьлж-ГIалара Москва, ткъа 25-чохь - юхадирзира. Цу деношкахь хаамийн гIирсашкахь дийца даьккхира, коронавирусан шеконашца Кадыров Москва вигна, бохуш. Стигалкъекъа-беттан 26-чохь цул тIаьхьа нахана юкъавелира Кадыров.

"Нагахь санна, со цомгаш хиллехь а, дуьненчохь миллионашкахь ма бу коронавирусан ун даьалла нах, иттаннашкахь эзарнаш белла, ткъа со адам дац? Сан цомгаш хила бакъо а яц? Иммунитет а, гемоглабин а хьалаяккха маха тоха йиш яц? Дуьйцийла йоццуш могаш стаг ву-кх со", - аьлла, дIахьедира цо кхаарин дийнахь.

Билгалдаккха догIу, VQ-BVQ бортан лоьмар йолу Airbus A319 кема 2018-чу шарахь дуьххьара гучудаьллера, иллиалархочо Тиматис цуьнан салон чохь даьккхина сурт зорбане диллича. Шен "вешин" ду хIара кема аьллера цо хIетахь, дагахь Кадыров а волуш.

Марха достучу, Стигалкъекъа-беттан 24-чу дийнахь, СемаIашкахь хиллачух шен гIоьнчас хаьттича, Нохчийчоьнан куьйгалхочо Кадыров Рамзана дIахьедина, "бакъонашларъярхошца боьзна хила тарло и зударий, царна хьехна хир ду цара гIовгIа эккхийта аьлла". "Кавказ.Реалиино" дуьйцу цунах лаьцна шен агIонехь.

Хьалхо даржийра портало, Марханаш достучу дийнахь Нохчийчохь дуккха а нах лецарх, полисхоша царна тIе куьйгаш дахьарх а лаьцна. WhatsApp-ан мессенджерехула цхьа могIа бахархоша, зударша а цхьаьна, хаам бора, СемаIашкахь а цу кепара летарш хилла бохуш.

ТIаьхьо инстаграм-аккаунташкахь видеош яьржира, оцу зударша шайна , "гIуллакх доцург" дийцарна гечдар доьхуш.

Къилбаседа ХIирийчоьнан а, ГIалгIайчоьнан а дарбан хIусамашкахь коронавирусан инфекцица болчу нахана дарба дан буьйлабелла еарин дийнахь дуьйна Москвара баьхкина лоьраш. "Кавказ.Реалии" портало яздо цунах лаьцна.

Москван мэран Собянин Сергейн тIедилларца, де хьалха суьйранна лерина кема деана уьш балош. Оьрсийчоьнан президенто Путин Владимира дехар динера мэре, къаьсттина гIо оьшучу регионашка медицинан белхахой хьовсабе аьлла.

Ялх стагах лаьтта медикийн тоба кхаьчна БуьритIе, шен коьртехь Ворохобовн цIарахчу Москварчу лоьмар 67 йолчу клиникан коьрта лор Покровский Константин а волуш. 55 миллион соьмана коронавирусана дарба ден молханаш а, лоьраш уьнах Iалашбен барзакъ а цхьаьна деана цара шайца.

"ХIирийчуьрчу тхайн белхан накъостийн говзаллех шеко яц тхан, делахь а, ковид-центрашкахь тхаьш бинчу белхан зеделлачуьнца дакъа дан лаьа тхуна. ХIуъа дийцича а, алсам ду тхан зеделларг. Юкъахь болхбар республикерчу лоьрашна а, тхайна а пайден хир ду аьлла, дегайовхо ю тхан", - аьлла журналисташка Покровскийс.

Шина кIиранах болх бийр болуш бу Къилбаседа ХIирийчохь Москварчу говзанчаша. Къилбаседа-ХIирийчуьрчу лоьрийн академехь (СОГМА) хилира уьш еарин дийнахь. Цигахь дийцаредира цара коронавирусан ун даьллачу нахана дарба лелор муха хир ду.

"Тхан белхан накъосташа сацам бина, кегийчу тобанашка декъа а ца луш, раьгIнаш хIиттина болх бан республикерчу дарбан хIусамашкахь. Тахана СОГМ-ехь бара уьш, кхана Республикан клиникан хIусаме гIур болуш бу. Цигара дIа видеозIенехула клиникан дарбан цIийнерчу сихаллин гIо кхачочу машенахь болх бечу лоьрашна хьехарш а деш", - аьлла Къилбаседа-ХIирийчоьнан могушалла Iалашъяран министраллан пресс-гIуллаккхоша.

COVID-19 вирус яьлла нах охьабахка кечйина Къилбаседа-ХIирийчохь БуьритIера кхо лазартне ю, кхин а оццул ю Ардонехь а, Бесланехь а, "Октябрьское" олучу эвлахь а.

COVID-19 вирусах Американ Цхьаьнатоьхначу Штаташкахь 100 эзар сов ву велларг. ХIопкинс Джонан Университетан зерашца, Стигалкъекъа-беттан 27-чохь штаташкахь верриг а кхелхинарг 100 047 стаг ву, ткъа 1,7 гергга миллион вахархо ву пачхьалкхехь коронавирусан ун даьлла.

Американ Цхьаьанатоьхна Штаташ хьалхарчу меттигехь ю инфекци яьржина нах дукха хиларца. Пачхьалкхехь хIора цомгаш хиллачу 100 эзар вахархочух 30 гергга ву лийриг. Баларш дукха хиларца Америкаел а билгалъяьлла ю Белги а, Испани а, Британи а, Франци а, Итали а, Швеци а. Въетнаман а, Корейн а шина тIамехьчул а дукха нах байина коронавирусан уьно Цхьаьнатоьхначу Штаташкахь.

Вирус яржарца доьзна Американ а, кхечу пачхьалкхийн а тоххарлера дахар хийца дезна, Iедалхой дозанаш детта декхаре а беш. Дикка ницкъбина экономикана коронавирусан пандемино.

Юьхьанца COVID-19 инфекци кIезигчух хеттачу Американ президенто Трамп Доналда юх-юха а дIахьедо, экономика юха а карлаяккха еза пачхьалкхехь бохуш.

Таханлерачу дийнахь Американ 50 штатехь бизнес лело а, кеп-кепарчу тIегIанашкахь социалан барамаш хIитторна а дехкарш даьстина. Лас-Вегасерчу казинойн а, Walt Disney индустрин а болх а боло мегаш бу.

Дуьненчохь 5, 5 миллион стаг ву коронавирусан ун хьакхаделла, кхелхина 353 эзар гергга дархо. Эпидеми а, баларш а лахделла хаало цкъачунна Европехь а, Малхбалерчу Азехь а.

Къилбаседа Кавказехь тIаьххьарчу дийнахь а, буса а коронавирусан уьнах кхелхина 32 стаг, цомгаш хилла кхин а - 552. Оперативан штабан хаамашца, Дагестанехь велла 21 дархо, Къилбаседа ХIирийчохь - пхиъ, ГIалгIайчохь - кхоъ, ГIебарта-Балкхаройчохь -шиъ, Ставрополан махкахь - цхьаъ. Верриг а Къилбаседа Кавказехь COVID-19 вирус яьржичхьана велла 346 пациент.

ТIаьххьарчу 24 сахьтехь къаьсттина дукха бу ун даьлларш Дагестанехь –124.

Дагестанехь +124 (4 579 ву верриг а эпидеми яьржичхьана)
ГIебарта-Балкхаройчохь +83 (2 592)
Ставрополан кIоштахь +80 (2 238)
Краснодаран махкахь +76 (3 582)
Къилбаседа ХIирийчохь +52 (2 807)
ГIалгIайохь +49 (1 955)
Кхарачойн Чергазийчохь +42 (895)
Адыгейхь +24 (783)
Нохчийчохь +22 (1 174)

Верриг а Къилбаседа Кавказехь цомгаш хилла 20 605 стаг. Йоллу Оьрсийчохь, оперативан шабан зерашца, 379 051 стагаца къаьстинера коронавирусан ун.

Дагестанерчу Ахтынскан кIоштан вахархочух шеко кхоллаелла, цо шен кIант вийна хила мега аьлла, хаам бо "Кавказ.Реалиино". Талламхойн версица, цIеххьана иккхинчу девнехь дас таллархойн топ тоьхна шен кIантана. Чевнаш йина воI тIаьхьо кхелхина дарбан хIусамехь.

Дагестанерчу Талламан комитетан векало дийцарехь, дас бехк тIе ца буьту. Конфликт эккхаран бахьана дара, боху цо, кIант шега ладугIуш цахилар.

"Дас дийцарехь, кIентан вон амал хилла, дас-нанас бохург тергал деш а ца хилла, харцхьара хIуманаш довлуьтуш хилла шегара. Оцу тIехула барт ийгIина хиллера цу шиннан", - аьлла Дагестанехь йолчу Талламан комитетехь.

Шеконашца лаьцна ву да, талламхоша дехар дина иза чохь сацаве аьлла.

Коронавирусан ун кхетта 150 эзар сов Оьрсийчуьра стаг товелла, яздо "Кавказ.Реалии" портало. COVID-19 вирусца къийсам латто вовшахтоьхначу оперативан штабо бина иштта хаам. ТIаьххьарчу 24 сахьтехь 8 371 дархо къаьстина инфекцица. Цхьана дийнахь велла 174 пациент.

Эпидеми юкъаяьлчхьана Оьрчийчохь цомгаш хиллера 370 эзар сов вахархо. Кхелхина 1 142 пациент. Зазадокху-бутт юккъе баьлчхьана, инфекци яржарна кхоьруш, пачхьалкхехь карантинан дехкарш дара юкъадаьхна. Белхан меттигаш а, школаш а дIакъевлира, нах цхьаьнакхеташ хIиттон барамаш а совцийра.

Стигалкъекъа-беттан 12-чу дийнера схьа дуьйна Оьрсийчохь карантинан раж гIелъян йолийра, делахь а, регионийн куьйгалхоша беш бу тIаьххьара сацам.

Москвахь карабогIучу беттан 14-чу дийне дIаяхйина изоляцин раж. Иштта Оьрсийчоьнан коьртачу шахьарахь карабогIучу баттахь дуьйнна масканаш лело йолор ю транспорта тIехь а, наха гуллучохь а.

Оцу юкъанна, гIалин мэро Собянин Сергейс хаам бина, карабогIучу беттан 1-чу дийнахь туьканаш схьайоьллур ю, адамашца ехха контакт ца хуьлу белхан меттигаш а болх бан йолалаур ю аьлла.

Карарчу хенаххь Москван бахархошна тестан рожехь магош ду шен-шен заманчохь чу-ара вала. Дарбан хIусамашкахь планехь йолу операцеш ян буьйлалур бу лоьраш.

Шен бехкана къера хиллачу муьлххачу а стагана гечдан кийча ву ша, аьлла Нохчийчоьнан куьйгалхочо Кадыров Рамзана. Инстаграмехь йоьдучу эфирехь дина цо иштта дIахьедар. Европерчу Ичкерин агIончех дерг аьлча, Кадыров тешна ву, "оцу масех, социалан пакет оьцучу стагана" шайна а хаьа, шайн идейш бух боцуш юйла.

Иштта Кадыровс тIетоьхна, Европехь беха нохчий шена цхьа дакъа хеташ хилар нохчийн юкъараллан. Махкахойн дешарца а, белхаца болчу кхиамех ша дозалла а до, аьлла цо.

Дагадоуьйту, Кадыровс а, цуьнан гоно а кест-кеста кхерамаш туьйсу, Европан мехкашкахь бехачу шайн политикан оппоненташна.

Оьрсийчоьнан къинхьегаман министро Котяков Антона дIахьедина, пачхьалкхан регионашкара белхазаллин хьал зийча, къаьсттина тиша хьал го Тувахь а, Нохчийчохь а, ГIалгIайчохь а аьлла. ТАСС агенталло бина цунах лаьцна хаам.

Министро дийцарехь, оцу регионашкахь белхазалла хьакхаелла 9-11% бахархойх. Официалан зерашца, Оьрсийчохь, белхан къоьлла ю аьлла, чоьте эцна 1, 9 миллион стаг.

Билггал аьлча, балха ваха аьтто боцуш хила тарло Оьрсийчохь 5 миллион гергга болхбалу хан йолу нах.

Нохчийчоьнан куьйгалхочо дIахьедина, ша могуш а ву, Марха достучу дийнахь шен цIахь изоляцехь вара ша аьлла, яздо "Кавказ.Реалиис". Шен гIоьнчаца Дудаев Ахьмадца инстаграмехь йоьдучу эфирехь дина цо иштта дIахьедар. Марханаш дастале хьалха официалехь тIечIагIданза, дийца долийра хаамийн гIирсашкахь, Нохчийн Республикан куьйгалхо коронавирусан инфекцица Москварчу дарбан цIийне кхачийна аьлла.

"Нагахь санна, со цомгаш хиллехь а, дуьненчохь миллионашкахь ма бу коронавирусан ун даьалла нах, иттаннашкахь эзарнаш белла, ткъа со адам дац? Сан цомгаш хила бакъо а яц? Иммунитет а, гемоглабин а хьалаяккха маха тоха йиш яц? Дуьйцийла йоццуш могаш стаг ву-кх со", - аьлла кхаарин дийнахь Кадыровс.

Карарчу беттан 21-чу дийнахь дуьйна, COVID-19 вирус кхетта бохуш, дийца долийчхьана, дIавайна хилла Кадыров дуьххьара гучувелира нахалахь де хьалха. Оперативан штабан кхеташонехь ву аьлла, цуьнан сурт зорбане даьккхира телеграм-каналехь.

"МБХ-Медиа" сайтан информацица, дахначу оршотан дийнахь Москвара Соьлж-ГIала деанера цуьнан кема.

ТIаьххьарчу хаамашца, Нохчийчохь 1 133 стаг ву инфекцица, 13 -- кхелхина, 690 пациентана дарба хилла. Шога карантин ю махкахь кхайкхийна. Комендантан сахьт ду, сацийна юкъара транспорт, кхечу субъекташкарчу нахана къевлина ду Нохчийчу догIу некъаш.

Нохчийчоьнан куьйгалхочунна Кадыров Рамзанна хетарехь, керлачу коронавирусан ун уггар а лакхарчу тIегIане гIоьртина, яздо ТАСС агенталло.

"Оперативан штабана а, министрийн кабинетна а тIедиллина ас, карантинан раж гIелъеш шолгIачу муьре дерза оьшу аьлла. Кху деношкахь шайн белхан план кховдор ю цара соьга. Тхуна хетарехь, пик гIаьттина, эпидеми лахлур ю аьлла, ладоьгIуш ду тхо. Жимма собаре хила деза адам", - аьлла Кадыровс.

Иштта цо билгалдаьккхина, регионерчу массо а сферех пандеми хьакхаелла хилар а.

"Экономикехь эшам бу, социалан сферашкахь а зенаш ду, схьаелла езаш дуккха а объекташ ю, бакъду, цхьанхьа а цигахь болх сецна бацара. Белхазалла 1 проценте хьалаяьлла, иза а вайна йоккха проблема ю. Могушалла Iалашъярехь аьлча, баларш а дукха дац, дуьненчу девллачу берийн терахь алсамдаьлла", - аьлла Кадыровс.

ТIаьххьарчу зерашца, Нохчийчохь 1 152 ву коронавирусан ун даьлла, 698 дархочунна гIоле хилла, 13 пациент велла.

Зазадоккху-баттахь дуьйна республикехь кхайкхийна карантин ю, бахархошна магош дац бахьана доцуш буьйлабелла лела. Зазадоккху-бутт юккъе баьллачу хенахь схьайиллира цхьайолу туьканаш а, нахана хьелаш хIитто сервисаш а.

Вологдерчу вахархочо Губин Дмитрийс Нохчийчуьрчу Лаккхарчу кхеле латкъамбина мехкан куьйгалхочунна Кадыров Рамзанна, коронавирусан пандемица доьзна лерина барамаш цо юкъабахарна."7x7" интернет ресурсо бина цунах лаьцна и хаам.

Шена хетарехь, бакъонца доцчу, карарчу шеран Зазадокху-беттан 27-чохь тIеэцначу "Нохчийчоьнан территори тIехь керлачу коронавирусан инфекцин пандеми ца яржийта тIаьхьататта йиш йоцу барамех" буьйрана дуьхьал протест еш ву Губин.

Республикехь комендантан сахьт кхайкхийна Кадыровс, боху Вологдерчу вахархочо.

- Бакъду, "Сацаде дIасалелар" аьлла, цIе тиллина цо оцу режимна. Бехкамца а догIуш, Нохчийчохь ураме вала йиш яц суьйранна 8 сахьт даьллачул тIаьхьа Iуьйранна 8 даллалц. Кадыровна хетарехь, оцу сахьташкахь къаьсттина кхераме йолчух тера ду и вирус. Ткъа парламентан спикеро Даудов Мохьмада инстаграмехь хаам бина, кIиран деношкахь маггане а мегар дац чуьра аравийла аьлла. Оцу хьокъехь официалан документ кара ца дира суна, - аьлла, дийцина Губина.

Иза тешна ву, оцу омрано шена могуьйтуш цахилар, Нохчийчу а вахана, цигахь хIусам а эцна, шен бизнес кхио жигара къахьега. Нагахь санна чолхечу хьолан раж кхайкхийнехь, тIаккха бен комендантан сахьт юкъадоккхийла яц, амма чолхе хьал хиларх дIахьедина дац аьлла, хеташ ву Губин.

Цу кепарчу бехкамаша Конституцин масех артикл йохош ю, иштта маьрша дIасалеларна а боху Вологдан вахархочо.

Зазадоккху-беттан 27-чу дийнахь "Интерфаксо" даржийра, "Соьлж-ГIалин аэропорто Москвара пассажираш тIеоьцуш бац, нагахь санна, Нохчийчохь бехаш уьш бацахь" аьлла.

Нохчийчоьнан куьйгалхочун омрица Охан-беттан 5-чуьра схьа республике юьтуш яц кхечу регионашкара транспорт а. Кадыровс чIагIонаш йора, коронавирус чу ца яийтархьама, цу дийнера схьа республике ур-атталла Нохчийчоьнан бахархой а буьтур бац ша бохуш.

Оьрсийчоьнан президентан пресс-секретара Песков Дмитрийс дIахьедина, Чувашин хиллачу губернаторо Оьрсийчоьнан президентана дуьхьал яьккхина иск Кремлна карарчу заманчохь коьртачех хаттар дац аьлла. "Коммерсанто" бина цунах хаам.

"Хаамийн гIирсашкара хиира тхуна цунах лаьцна, амма тхуна хIинца коьрта дац и хаттар", - жоп делла Песковс, "Коммерсантан" журналисто, Кремлехь хууш дуй, Чувашин экс-губернатор кхеле валар аьлла, деллачу хаттарна жоп луш.

"Ас цунах лаьцна цхьа а комментари йийр яц, кхело шен болх берзабаллалц", - аьлла, тIетоьхна пресс-секретаро. Иштта Песковс хаам бина, канцеляри Игнатьевн кехат кхаьчнийла а ца хаьа шена.

Маршо Радионо яздина ма хиллара, ша даржах ваьккхинчу президентана Путин Владимирна дуьхьал Чувашин хиллачу куьйгалхочо Игнатьев Михаила чуелла иск луьстур йолуш ю Оьрсийчоьнан Лакхарчу кхело аьлла. Иза къовса дагахь ву ша балхах вохийна омра. Кхелан сайта тIехь долчу цу гIуллакхан картана тидам тIебаханера "Правда ПФО" гIирсан.

2010-чу шарера схьа дуьйна вара 58 шо долу Игнатьев Чувашина куьйгалла деш. ХIетахь Оьрсийчоьнан президент лаьттинчу Медведев Дмитрийс хьалхатеттина вара иза. Карарчу шеран Дечкен-баттахь Путина даржера вохийра иза, цунах тешам барца. Политик юкъахь а волуш, ши скандал иккхира хIетахь.

Дуьххьара Чебоксарехь Оьрсийчоьнан а, Чува-шин а зорбанан Денна леринчу барамахь цо кхайкхам бира, Iедална критика еш болу журналисташ а, блогерш а хIаллакбан беза аьлла.

Цул тIаьхьа интернетехь яьржира видео, орцан министраллана ялийначу машенийн догIанаш дIалучу заманчохь, цхьана белхахочун, жIала санна, масийттазза кхоссавала дийзира, цуьнан карара догIанаш схьаэца. Социалан машанашкахь емалдира Игнатьевн лелар. "Цхьаалин Оьрсийчоь" партино шайн могIаршкара а дIаваьккхира иза.

Лакхарчу кхело чуэцна Игнатьевн иск толлуш хьалхара кхелан кхеташо дIакхайкхийна карабогIучу беттан 30-чу дийнахь.

"Коммерсантан" информацица, Чувашин экс-губернатор Игнатьев Михаил Санкт-Петербургерчу дарбан цIийнехь охьавиллина ву пневмоница.

​

Нохчий парламентан спикеро Даудов Мохьмада хаам бина, изоляцин раж малъеш шолгIачу муьре цкъачунна довла дагахь дац шаьш аьлла, яздо "Кавказ.Реалиино". Инстаграмехь хIоттийначу эфирехь дина цо иштта дIахьедар.

Карладоккху, республикерчу Iедалхоша шен-шен муьрехь карантинан раж лагIъеш план тIечIагIйира. Хьалхара мур берзо безаш бара кху беттан 27-чохь.

"113 дархо дарбан хIусамашка схьакхачочу юкъанна хIинца а хьалхе ду хьалхара мур берзийта. Ас ма-аллара, 1 860 маьнга бу. Нагахь санна, хIора денна оццул нах схьакхоьхьаш хилча, бисина 835 меттиг цхьана кIиранна бен тоаме хир бац", - аьлла Даудовс.

Иштта цо хаийтина, меттигерчу транспортан министралло еарин дийнахь дуьйна 64 микроавтобус Соьлж-ГIалахула а, республикан 4 кIоштахула а арайоккхуш хиларх.

Спикеро дIахьедина регионерчу бахархошка, нагахь санна, юкъара транспорт пассажирех тIех юттуш хилахь, шаьш церан болх юха а сацор бу аьлла.

Официалан зерашца, Нохчийчохь ун даьлла хиларца билгалваьккхинера 1 162 вахархо. Царах 13 велла, 698 пациентана дарба хилла, карантинехь латтош ву 4 833 стаг.

Шен дена а, тренерна а коронавирусан ун даьллачул тIаьхьа, Дагестанера UFC-н чемпион Нурмагомедов Хьабиб реза ца хилла, шеца вирус юй хьажийта, яздо "Чечня Сегодня" агенталло.

Хьайх таллам байта аьллачу лоьрашна дуьхьало йина Хьабиба, чолхечу хьолехь волчу шен дена оьшу терго яхьара аьлла, дехар а деш.

Карладоккху, Маршо Радионо яздира хьалхо, Нурмагомедов Iабдулманапан гонерчу цуьнан накъосташа дийцира, иза пехийн шина а агIор пневмони йолуш, ХIинжа-ГIаларчу дарбан хIусамера Москварчу лоьрашна тIевигина, цигахь хIо лучу аппаратах воьзна, аьлла.

UFC чемпиона Нурмагомедов Хьабиба шен инстаграмерчу агIонехула хьал а довзуьйту шен дегара. Халачу хьолехь волу иза, лоьрашна тIекхачийна вирус бахьанехь, амма кхин а доьхнарг ду иза иштта а дог лозуш хилар, боху дуьненан чемпионо.

Керлачу коронавирусан инфекцин пандемица къийсам латточу белхахойн мукъа хан а, балхара цIахь сецар а хила йиш яц, аьлла дIахьедина Нохчийчоьнан куьйгалхочо Кадыров Рамзана.

"ТIом бу-кх хIара, мостагI гуш воцуш, амма Iаламат кхераме. Чоьхьарчу гIуллакхийн министраллан белхахой а, Росгвардин эскархой а, лоьраш а - кху къийсамехь мел волу массо а къахьега дезаш ву, цхьа а де юкъара а ца долуьйтуш", - аьлла Кадыровс, COVID-19 вирус ца яржийта вовшахтоьхначу оперативан штабан кхеташонехь.

"Суна хаьа, хIокху некъа тIехь къахьоьгучу стеган цхьа секунда яц мукъа, йа хила йиш а яц. Тахана Нохчийчоьнна а, дерриг дуьненна а тIехIиттина уггар а чолхе денош. Делан къинхетам бу, кхо кIира хьалха хIун дан деза вайна ца хиънехь а, тахана вайн кхетам болуш", - аьлла, тIетоьхна Кадыровс.

Цо бахарехь, бюджетан доцу ахча дайа гIерта Нохчийчоь пандемица латточу къийсамехь: "Дика аьтто хуьлу вайн. Вайга гIо дехна цхьа стаг вуьтур вац вай".

Дахначу кIиранах Baza телеграм-канало а, иштта ТАСС а, "Интерфакс" а агенталлаша яздора, Кадыров Москва дарбан цIийне дIавигина бохуш. Оццу дийнахь, Кадыров Рамзанан цIарах лела кема деана хиллера Нохчийчуьра Москва.

Коронавирусан ун даьлла Кадыровна, бохуш, чIагIдора хаамийн гIирсашкахь. Ткъа ша Кадыровс цхьана а кепара комментари ца елира оцу хаамех лаьцна. Iедалан векалша дIахьедора, нохчийн урхалхо могуш вац, бохуш, яьржина информаци, цуьнан мостагIашкара ю, иза могуш а ву бохуш.

Оршотан дийнахь "МБХ медиас" даржийра, Кадыровн кема Москвара Соьлж-ГIала кхаьчна аьлла.

Официалан зерашца, Нохчийчохь COVID-19 вирус кхетта ву 1 133 вахархо. Царах 13 кхелхина.

ТIаьххьарчу 24 сахьтехь Къилбаседа Кавказехь коронавирусан уьнах кхелхина 20 дархо, цомгашчарна тIекхетта кхин а 589 стаг.
Оперативан штабан зерашца, Дагестанехь 12 дархо кхелхина, ГIалгIайчохь – пхиъ, Ставрополан кIоштахь а, Кубанехь а, Кхарачойн Чергазийчохь а – цхьацца велла.

Верриг а Къилбаседа Кавказехь COVID-19 вирусах кхелхина 314 пациент.

Къаьсттина дукха бу тIаьххьарчу информацица ун даьлларш Дагестанехь – 161:

Дагестанехь +161 (4 455 эпидеми яьржичхьана)
ГIебарта-Балкхаройчохь +87 (2 509)
Краснодаран кIоштахь +80 (3 506)
Ставрополан махкахь +72 (2 158)
Къилбаседа ХIирийчохь +53 (2 755)
ГIалгIайчохь +40 (1 906)
Кхарачойн Чергазийчохь +39 (853)
Адыгейхь +38 (759)
Нохчийчохь +19 (1152)

20 053 пациент ву йоллу Къилбаседа Кавказехь коронавирусаца билгалваьккхина. Ерриг Оьрсийчохь, оперативан штабан зерашца, 370 680 стаг ву ун даьлла.