1958-гΙа шо. Марсхьокху-беттан 23-гΙа де. Казахстанера дукха хан йоццуш цΙехьавирзинчу Мальцагов Лулус Соьлж-ГΙаларачу БухΙан-Юьртахь оьрсийн кегийрхойн синкъерамехь урс деттий вуьй Степашин Егор. Еъначу милицино лоций вуьгу нохчо.
Сибрехахь шераш даьхна вайнах цΙехьаберзор, цаьрца дахаран хьелаш декъа эшар ца тайна, хΙоранге а гома хьоьжуш бехачу оьрсийн жигархоша дестадо хилларг. Бага хи лаций ма Ιе, ма хьийзадайта шаьш «чучмекашка», оцу «акхарошка», олий, гуламе кхойкху цара оьрсий.
ШолгΙачу дийнахь маьΙ-маьΙнехь вовшашка хилла-лелларг шордина дуьйцуш хьийза Соьлж-ГΙалин бахархой. КхозлагΙчу дийнахь дΙавуллуш волчу Степашинан дакъа БухΙан-Юьртарчу химин заводан клубехь нахана гайта дΙахΙоттадайтар доьху шайн хьакамашка белхалоша-оьрсаша. Иза ца магадо царна.
Хьаькамаша халла дΙахьовсабо нах велларг дΙаволла. Ткъа оьрсий алссам гулло БухΙан-Юьртарчу райкомна хьалха. Дехха до протестан къамелаш. ТΙаккха, чулелхий, йоккху райком. Милицино ницкъаша, бухарчара а, Ростов-шахьарара тΙеоьзначара а, мукъайоккху нахах и урхалла.
Протест еста 27-чу дийнахь. Гулам хΙутту горкомна хьалха. Ницкъаша гΙалин урхаллина чулелха нехан цхьа тоба. Лаамза гуламхошца къамел дан аравоккху секретар Шепелев. Ткъа ца олуьйту цуьнга шаьш тедеш дош. Вайнах юха а махках бахар бен къобал ца до гΙаттаме бевллачара.
Юха, чухьаьлхий, горком а, милицин а, КГБ-н а цΙенош доху цхьанна ханна. Протестахоша хΙоттийначу резолюцино доьху Ιедале вайнах 10 процентна бен махкахь баха ца магор, Грозненски областе белхаш бан а, мохк дебон а кхечу мехкашкара оьрсий кхалхор.
Тахана а дагалаца маьΙна долуш ду оцу деноша дитина эс. Оьрсийчоьнан цкъа цхьанхьа, тΙаккха кхечунхьа лелха гуламаш, кавказхой, доккхачу декъанна, нохчий, оьрсийн бахархоша емал беш, изза «бандит» боху цΙе тΙе а етташ. Копдопога, Пугачев, Москох – ягарйина а ца валлал дукха ю, кавказхошна неΙалташ кхайкхош, нах кху шерашкахь гуламашка бийлина меттигаш.
АхбΙе шо хьалхачул башха хилла хийцамаш стенна бац? Национализм, ксенофоби, къаьмнашна юкъа гамо яржоран гΙиллакх стенна дуьжуш дац Оьрсийчохь? Цуьнан ойла йо тахана а хийлачу стага, кхетамчохь, оьздангаллах хаьдда воцчу стага.
Шена хетарг иштта довзийтира Маршо Радионе Нохчий университетехь дукха шерашкахь истори хьоьхуш схьавогΙучу Ιилманийн доктора, профессора Акаев ВахΙида.
Оьрсийчохь оьрсех боцчу нахера бахьанаш а лоьхуш, уьш деста а деш хьийзачу нахана и бахьанаш ца делча мукъане а дуьйшур дацара те цара кавказхошца лоьлхуьйту девнаш, аьлла, хаьттича иштта жоп делира профессора Акаев ВахΙида.
Халахеташ делахь, Оьрсийчоьнан истори шена, цхьамма гура чу а кхоьссина, и гур хьийзош схьайогΙучу тарсалх тарло, боху Акаев ВахΙида. Тарсална ша генна дΙайоьдуш ю моьтту, ткъа гур-м бу ша хиллачохь лаьтташ.
