"Кадыровга лалур дац хIара". Эстемирова Лана – "Мемориална" деллачу премих

Лана Эстемирова

Оьрсийчоьнан бакъоларъяран "Мемориал" организаци машаран Нобелан премин лауреат яьлла. Иштта совгIат дина беларусхойн бакъоларъярхочунна Беляцкий Алесьна а, украинхойн бахархойн маршонийн бакъоларъяран Центран организацина а. "Мемориалан" коьрта гIуллакх дара – Къилбаседа Кавказехь адамийн бакъонаш Iалашъяр. Еххачу заманчохь организацин офисан куьйгаллехь яра Эстемирова Наталья. 2009-чу шеран товбеца-беттан 15-чохь лачкъийра иза. Йоццачу интервьюхь цуьнан йоIа Эстемирова Ланас дийцира Нобелан комитетан сацам ша муха тIеэцна.

- Лана, "Мемориална" Нобелан машаран совгIат дина аьлла хаам ахь муха тIеийцира?

- Бакъдерг дийцича, суна дагахь доцург дара иза, со Нобелан хаамашна тIехь терго латтош а яцара. Преми даларх хаам сайна гича, эмоциш хьалаевлла, йилхира со. Цхьана «Мемориална» совгIат дарна дацара и, Беляцкий Алесьна а, украинхлйн бакъоларъяран организацина а далар а дара. Царна массарна а догIуш дина аьлла, хеташ ю со.

- ХIун эр дара ахь "Мемориалан" Кавказехь хиллачу ролах?

- Кавказана уггар а коьртачех организаци ю хIара. ХIунда аьлча, кхинъерш – организацеш а, зорбанан гIирсаш а – Кремлан агIор гIертачу хенахь, йа Кавказехь адамийн бакъонашца дерг терго йоцуш дуьтучу хенахь, цхьа "Мемориал" бен яцара регионашкахь белхаш беш. Нохчийчохь а, Дагестанехь а, кхечу республикашкахь а "мемориалхоша" гулйора низамаш дохорах информаци, иштта Европерчу адамийн бакъонашкахула йолчу кхеле искаш яхьийта а цхьаьна. Дуккхаъ гIуллакхаш хьалхадехира ЕСПЧ-хь, уьш бахьанехь. Адамийн бакъонаш хьешначарна таIзар дан ницкъ ца кхаьчнехь а, амма дуккха а тIемалойх а, ницкъахойх а бала хьегначарна компенсациш кхачийра. "Мемориал" - Iаламат мехала организаци ю Кавказана.

- Официалан Соьлжа-ГIалин реакци муха хир ю аьлла хета хьуна?

- Сцна хетарехь, цхьа сарказме пост хIоттор ю цхьана академикан телеграмехь (вуьйцург ву мехкан куьйгалхо Кадыров Рамзан; редакцин билгалдаккхар.). Со тешна ю, чIогIа лалур дац и Кадыровга. Цунна "Мемориал" а, сан нана а мостагIий бара, уьш хIаллак хилча гIад гIура вара иза. Массарна а гуш-хезаш цо лелорийг нахала доккхура цара, цунах йа кхера а ца кхоьрура. Цунна критика ян а ца ийзало.

КХИН А ХЬАЖА: "Тхуна догIуш дацара и": Къилбаседа Кавказерчу "Мемориалан" программин куьйгалхочо – Нобелан совгIатах

- Ткъа могIарера бахархой? Царна хIун аьлла хетар ду?

- Нохчийчохь эзарнашкахь нах бу "Мемориало" гIо дина, цаьрга ладийгIина, адамийн бакъонаш талхорах, царна ницкъбарх тоьшаллаш гулдина. Нохчаша тахана и даздийр ду аьлла хета суна. Махкал арахьа а даздийр ду – "мемориалхоша" гIо дина мухIажарш буьйцу ас.

- Хьан нанас бина болх къобалбар санна а ма хета хьуна и преми далар, иштта дуй иза?

- Ду, цундела хIара мIаьрго суна чIогIа эмоционале ю. Тахана, Украинехь къиза тIом боьдучу реалишкахь дехаш ма ду вай, ткъа Нохчийчохь инзаре диктатурин хьелашкахь бу нах. Сан нана йийнарш кхин кара а ца бира. Уьш лаха гIерташ цхьа а вац. ХIара преми – бакъдолу совгIат ду сан нанна а. Цо суна дегайовхо ло, цкъа мацца а цхьаъ хийцалур ду аьлла. Цуьнан болх къобалбар ду хIара. РогIера юха а дозалла до ас, цо динчух

  • 1901-чу шарахь дуьйна юкъадаьккхина "машар чIагIбарехь мехала дакъалацарна" луш долу Нобелан совгIат . Оцу I20 шарахь преми кхаьчна 109 стагана а, 25 юкъараллана а. Лауреаташлахь ю 18 зуда, шайлахь къона 17 шо долу пакистанхойн бакъоларъярхо Юсуфзай Малала а йолуш. 2014-чу шарахь делира цунна совгIат. Дуьненаюкъарчу ЦIечу жIаран комитетана кхоазза делла Нобелан машаран совгIат.
  • СССР-н а, Оьрсийчоьнан а кхаа вахархочунна дина йоллу цуьнан историхь Нобелан машаран преми: бакъоларъярхой Сахаров Андрей а, СССР-н президент Горбачев Михаил а, "Новая газетан" редактор Муратов Дмитрий а.
  • Охан-беттан 5-чохь Оьрсийчоьнан Iедалхоша дIайохийра бакъоларъяран "Мемориал" центр. Цул тIаьхьа цуьнан хиллачу белхахоша вовшахкхетта, адамийн бакъонаш Iалашъяран "Мемориал" центр йира цуьнах.
  • Марсхьокху-беттан 31-чохь ЕСПЧ кхело сацам тIеийцира "Эстемирова Оьрсийчоьнна дуьхьал" гIуллакхехула. Цхьана агоIр кхело и журналист, бакъоларъярхо резонансе йерах гIуллакх кхачам боллуш теллина дац элира, вукху агIор – Нохчийчоьнан Iедалхой оцу зуламна бехке цахиларх юхататта йиш йолу тоьшаллаш ца гира. Оцу юкъанна кхело йийначун йишина 20 эзар евро ахча кхачийра.