Керланаш
Кегийнах лецар ца сацадо Кадыровс
КIира гергга хан яра Маршо Радиога Нохчийчоьнан бахархоша махкахь кегийрхой бу лоьцуш, лелаен мажош тергал а еш, бохуш, орцадоху. ТIаьххьара а официалехь даржийна Кадыров Рамзанан гоно, ша виъ стаг лаьцна схьавалийна Москохара, уьш Шема баха некъ ларбеш Iара, аьлла. Лецнарш муьлш бу хоуьйтуш дац цкъачунна.
ДЕРРИГ КЕРЛАНАШ
Австрехь Нохчийчуьра схьаваьлла стаг вийна. Кадыровн критик хила тарло иза
Венина гергахь коьртах герз тоьхна вийна нохчо. "Кавказ.Реалиин" хьосташа дечу тоьшаллица, иза ву Кадыров Рамзанан критик, "Венера Анзор" цIарца вевза Умаров Мамихан.
Österreic газето бечу хаамца, зулам дина меттигерчу 19.30 хенаца "G3" олучу туьканна уллехь. Цунна герз тоьхнарг хилла детин басахь йолчу машенахь. Полицино иза лаьцна Линц гIалахь.
"Нохчийчуьра схьаваьлла стаг ву герз диттинарг. Цо вийна Нохчийчуьра волу "Венера Анзор", – элира "Кавказ.Реалиига" Европерчу нохчийн диаспорийн векало.
Социалан машанашкахь а, ша интервью луш а Умаровс дуьйцура, ша мехах цхьацца къайлах операцеш дIаяьхьна хиларх лоций. Цо ша чIагIдарехь, Ичкерин полицехь болх бина хилла иза. Шен YouTube агIонехь цо яржайора Оьрсийчоьнан къайлаха ницкъаша Европерчу политикан эмигранташна, Ичкерин векалшна кIелонаш еш хиларх йолу информаци, шога критика йора Нохчийчоьнан таханлерчу куьйгалхошна.
- Дагалаца догIу Швецехь Чиллан-беттан 26-чу дийнахь нохчийн блогерна Абдурахмановна кIело яр, жIаьвнаца тIелеттачу стага чевнаш яр. Амма Абдурахмановн аьтто белира тIелеттарг сацо а, иза полицин каравала а. Стохка Зазадоккху-баттахь Нохчийчоьнан парламентан спикера Даудов Мохьмада чIир кхайкхийра Абдурахмановна.
- Чиллан-баттахь Францерчу Лилль гIалахь вийна карийра Алиев Iимран ("Мансур-Къано" - "Мансур Старый"). 135 чов йинера цунна урс диттина. Меттигерчу полицино иза верца доьзна шеконе эцна ву цкъачунна вовзуьйтуш воцу "Нохчийчохь веха Оьрсийчоьнан вахархо".
70 шо кхаьчна Маьрша Европа Радион
Нийсса 70 шо хьалха, Товбецан-беттан 4-чу дийнахь араяьлла Маьрша Европа Радион дуьххьара эфир.
Radio Free Europe кхоллаелла Малхбузенан а, социализман блокехь йолчу пачхьалкхийюкъаметтигаш гIоьртина лаьттачу, шех "шийла тIом" олучу муьрехь. Шен болх цо тIехьажийна хилла Советийн блокерчу ладогIархошна — Болгарин, Венгрин, Полшин, Румынин, Чехословакин ладогIархошна. Дуьххьара шен эфир Радионо арахецна Баварерчу Лампертхайм гIалара чехийн маттахь. Оццу хенахь ян йолийна цунна эфир яржош йолу станци Португалерчу "Глория" цIе йолчу меттехь.
"Маьрша Европан" корреспонденташлахь бара Малхбалерчу Европера эмигранташ – журналисташ, яздархой, публицисташ. Шайн декхар лорура цара дуьнентIера хьал довзийтар, политикан, экономикан, синбахамаллин, Iилман проблемаш йийцар – Малхбалерчу блокан мехкашкахь коммунизман идеологина товриг бен дацара даржош.
1976-чу шарахь цхьаьнатуьйхира ши радиостанци – Маьрша Европа Радио а, Маршо Радио а. ХIетахь дуьйна цхьа корпораци а хилла болх беш ю Радио Маьрша Европа/Маршо Радио. Цо арахоьцу эфир, кхийолу журналистикан материалаш 23 маттахь. Радион коьрта хIусам ю Прагехь.
"30 шо даьлла «аьчка кирхьа» доьжна, хийцаелла юкъаметтигаш, амма йисина тохарлерра проблемаш. Тхан коллегаш муьтIахь бу шайн балханна, аудитори а теша тхох. Хьелаш мел хала хилча а, до оха дерриг а бакъ хаамаш бовзийта, масал гойту, пресса маьрша муха хуьлу хоуьйтуш – иза вуно деза ду шен проблемех лаьцна кхечу меттехь дийца таро йоцчунна", - боху Маьрша Европа/Маршо Радио медиакорпорацин президентан декхарш кхочушдечу Синделар Дейзис.
Нохчийн маттахь Маршо Радионо программаш кечйора Къилбаседа Кавказан сервисан декъахь 1972-гIа шо тIекхаччалц. ЮхаметтахIоттийна сервис а, нохчийн редакци а 2002-чу шарахь. Медиакорпораци еха Американ Цхьаьнатоьхначу Штатийн Конгрессо луш йолчу гранташна тIехь, ткъа корпорацин политика яц йозуш цхьаннах а, ларйо низамаша муьлххачу а политикан тIеIаткъамех.
Дийнахь-буса Къилбаседа Кавказехь 10 стаг велла уьнах, цомгуш хилла - 425
Къилбаседа Кавказехь т1аьххьарчу дийнахь-буса коронавирусах 10 вахархо велла, цамгаро лаьцна 425 стаг.
Оьрсийчоьнан уьнна духьалоечу Оперативан штабан хаамца, Дагестанехь а, Ставропол-махкахь а велла кхоккха стаг, Г1ебарта-Балкхаройчохь – шиъ, Г1алмакхойчохь а, Нохчийчохь а – цхьацца. Коронавирус яьржичхьана схьа велла цунах Къилбаседа Кавказехь 810 вахархо.
Дийнахь-буса а, пандеми марсаяьлчхьана а цомгуш хилла:
- Ставропол-мохк +96 (5487)
- Краснодар-мохк + 59 (6218)
- Дагестан + 55 (8080)
- ГIебарта-Балкхаройчоь + 47 (5204)
- Кхарачой-Чергазийчоь + 44 (3774)
- ГIалмакхойчоь +38 (1878)
- Адыгей + 29 (2068)
- ГIалгIайчоь + 26 (3138)
- Къилбаседа ХIирийчоь + 22 (4092)
- Нохчийчоь + 9 (1757)
41 700 стаг Къилбаседа Кавказехь коронавирусах цомгуш хилар къастийна официалехь. Ерриг а Оьрсийчохь ун кхеттарг ву, Оперативан штабо Товбецан-беттан 3-чу денна бечу хаамца, 674 515 стаг.
- Пачхьалкхан статистико довзуьйту терахьаш а, регионашкарчу уьнна дуьхьаллаьттачу штабаша гойту дарийн терахьаш а цхьана ца догIуш нисло дукха хьолехь – баларийн барамаш меттигашкахьчул лахара хуьлу Оперативан штабан. Легарш дар кеп-кепара хиларца йоьзна ю и башхалла, олу Iедалхошна.
-
Шайн доьзална бинчу цатамана дуьхьал мах боьху ФСБ-не МакитовгIара
ГIебарта-Балкхаройчохь 2018-чу шеран бIаьста ФСБ-н (къайлахчу сервисан) белхахочо вийначу Макитов ХIусейн нанас а, вашас а шайна хиллачу цатамана дуьхьал ахча далийтар дехна кхеле. Оцу хьокъехь хаам бина "Кавказ.Реалиига" доьзалан адвоката Сабинин Андрейс ("Бакъонан зона" юкъараллера ву иза).
Луьстур ду дехар Марсхьокху-беттан 5-чу дийнахь Москварчу Мещански кIоштан кхелехь.
"Кхело сацам муха бийр бу ала дац сан, амма кест-кеста нисло эшам хиллачу гергарчарна компенсаци луш. Дукха хан йоццуш ГIалгIайчохь цхьа миллион ах миллион сом дала кхайкхийна и санна долчу гIуллакхехь. Кхин а сов луш меттигаш а хуьлу – ши миллион, кхо миллион" – боху Сабинина.
Адвоката билгалдаьккхира, мах бала безарг ФСБ хилар – Макитой ХIусай вийна Стерлягов Павел цигахь хилла болх беш, шен балха тIехь волуш а вийна цо иза.
- 2018-чу шеран Охан-беттан 5-чу дийнахь ФСБ-н майора Стерляговс уьрсаца итт чов йира Макитовна, иза ша аьллачу метте шен машенахь дIавига реза ца хилча. иза шен машенахь ша дIавига реза йа хилча.
- 2019-чу шеран аьхка Къилбаседа Кавказерчу тIеман кхело набахтин луьрачу хьелашкахь такха 9 шо хан туьйхира Стерляговна.
-
Нурмагомедов Iабдулманап велла
Спортхо, массех дуьненан чемпион-латархо кхиийна волу Дагестанера Нурмагомедов 1абдулманап д1аваьлла Москвахь дарбан х1усамехь. Цунах лаьцна хаам бина шен телеграм-каналехь Кадыров Рамзана.
Баржийна оцу хьокъехь хаам ТАСС агенталло а.
"Сингаттаме хаам кхаьчна соьга, дуьне д1атесна Нурмагомедов 1абдулманапа. Дерриг а нохчийн къоман ц1арах кадам бо ас 1абдулманапан доьзале. Шен еза ц1е а, ша кхиийна тоьлла т1аьхье а юьтуш д1аваха иза", - яздина Кадыровс.
ММА охьатохарх латарехь дуьненан чемпион волчу Нурмагомедов Хьабибан да а, тренер а вара кхелхинарг. Коронавирус а кхетта, цо чолхене деаьккхина цуьнан дагца хилла лазар. Москварчу дарбан ц1ийнехь, реанимацехь вара иза. Цигахь инсульт а лайра цо.
Францера жандарм а ву Нохчийчуьрчу жимачу Iабдул-Маликна дарбанна ахча хьажийначаралахь
Массех кIира ду Нохчийчуьрчу Жимачу АтагIара 1 шо 5 бутт болчу Гачаев Iабдул-Маликна молха эца ах шо хьалха йолийна акци волонтераша жигара яьккхина.
Ши шо кхачале дуьнентIехь уггаре беза болу "Золгенсма" маха тоха беза кIантанна – ткъа цуьнан мах бу 2 миллион 280 эзар доллар. И цхьа некъ бен бац "дилхан атрофи" олучу цамгарца дуьнентIеваьлла Iабдул-Малик лечуьра кIелхьарваккха.
ДIайоьдучу акцин кхайкхамаш дIахезна Малхбалехь а, Малхбузехь а бехачу вуно дукха наханна. Iабдул-Маликна ахчанаш сагIадечу нахалахь хилла ца Iа нохчий, гIалгIай, бу кхечу къаьмнийн векалш а. Масала, Францерчу Страсбурган жандармере кхайкхинера тахана Iуьйранна акцехь дакъалоцуш волу меттигера нохчо-волонтер Ризван. Цуьнга хеттарш дина Iедалхоша гулдечу ахчанах лаьцна, хьолах шаьш кхета а дина, иза дIавоьдуш, ахча делла Ризване кIантанна дIакхачадайта.
Гачаев Iабдул-Маликна дарбадайта наха карарчу ханна гулдина 120 миллион сом. ТIеоьшург ду 40 миллион.
Шуьйрра яьржина лела акци шен тергоне эцна Нохчийчоьнан куьйгалхочо Кадыров Рамзана. Хьалхо Кадыровн фондо 55 миллион соьманна молханаш а, cадаIар аттачу доккух аппарат а ийцира Iабдул-Маликна. Лоьраша бина сацам тидаме а оьцуш, дарбанна Америкера молха бен ца мегаш нислахь, тIеоьшу ахча Кадыровн фондо лур ду, элира цо деношкахь, ткъа Товбецан-беттан 2-чу дийнахь кхайкхам бира махкарчу Iедалхошка беранна ахча гулдечу акцехь дакъалаца.
Ажигова Iайшина гIелояр толлучу юкъанна цуьнан дейиша кхидIа а лаьцна латто магийна ГIалгIайчохь кхело
ГIалгIайчоьнан Соьлжан кIоштарчу кхело къобалдина шен вешин йоI Iазапехь яллорна бехкеен Ганиева Макка кхидIа а лаьцна латтор.
ГIадужу-беттан 4-чу дийне кхаччалц магийна иза талламан изоляторехь кхаба, элира "Кавказ.Реалиига" беран ненан Евлоева Лидин адвоката.
7 шо долчу Ажигова Iайшин могашаллина зен дарна бехкебо йоьIан дейиша Ганиева Макка а, цуьнан майра Марзиев Iиса а. Лаьцна латточун цIийндена дихкина кхело ша вехачу меттера дIасавала. Иза бехказвоху цуьнан адвокато.
- 2019-чу шеран аьхка, лазийна а, ягийна а чевнаш а йолуш, кхачийра Ажигова Iайша Несарарчу дарбан цIийне. Москварчу берийн лоьран Рошаль Леонидан Iилман-талламан институте йигира Iайша, цигахь цуьнан цхьа куьг дIадаккха дийзира лоьрийн.
- Бер лоьрашна тIекхачийна хан ялале, лецира цуьнан дейиша Ганиева Макка. Цуьнца цхьаьна йоI гIелонехь кхабарна жоьпалле озийра полисхо волу цуьнан майра а. Даржан сий дайъарна иза балхара вохийна ГIалгIайчоьнан чоьхьарчу гIуллакхийн министралло.
-
Дийнахь-буса Къилбаседа Кавказехь коронавирусах велла 6 стаг, цомгуш хилла 534
Къилбаседа Кавказехь тIаьххьарчу дийнахь-буса 6 стаг велла коронавирусах, цомгуш хилла кхин а 534.
Уьнна дуьхьалоечу Оперативаш штабан хаамца, кхо стаг велла Дагестанехь, шиъ – Краснодар-махкахь, цхьаъ – ГIалмакхойчохь. Къилбаседа Кавказехь пандемин муьрехь уьнах велларг ву 800 стаг.
Дийнахь-буса а, юьхьанца дуьйна а Къилбаседа Кавказехь уьнах цомгуш хиллачийн терахьаш иштта ду:
- ГIалмакхойчоь + 122 (1839)
- Ставропол-мохк + 73 (5391)
- Кхарачой-Чергазийчоь + 62 (3730)
- Адыгей + 58 (2039)
- Дагестан + 57 (8025)
- Краснодар-мохк + 57 (6159)
- ГIебарта-Балкхаройчоь + 48 (5157)
- ГIалгIайчоь + 24 (3112)
- Къилбаседа Х1ирийчоь + 21 (4070)
- Нохчийчоь + 12 (1748)
1 275 стаг цомгуш хилла Къилбаседа Кавказехь коронавирусах. Товбецан-беттан 3-чу дийнан Оперативан штабан статистико гайтарехь, 667 883 стаг ву ерриг а Оьрсийчохь коронавирусах цомгуш хилларг.
Шаман Габышев Александр зуьйш бу психиатраш
Якутин Лакхарчу кхело тахана, Товбецан-беттан 3-чу дийнахь, шаманан Габышев Александран арз луьстуш, рогIерчу психиатриян экспертизе хьажийна иза, хаам бо Маршо Радион Оьрсийн сервисо. Амма и таллам бан къастийнарг ю хьалхо шаман коьртаца могуш вац аьлла, ша бинчу сацамца иза шен дарбан чоьнашкахь латтийна йолу Якутскера неврологин диспансер.
Бутт белла кхело экспертиза ян, ткъа шайна оцу диспансеро Габышевца нийсо лелор ю аьлла ца хета, шаьш йозуш йоцу экспертиза ехнера, амма ца елла, дийцира "Сибирь.Реалиига" шаманан адвоката Тимофеева Ольгас.
"Кхета хала ду хиллачух! Юьхьанца йина экспертиза мел нийса ю листар караделла хьалха иза могуш вац аьллачу эксперташна – шаьш-шайна тешийна ревизи! Хир дац жамI хьалхачух къаьсташ, хууш ду дендерг. Цундела кхелан сацамна духьал протест кечъеш ду тхо", - элира Тимофеевас.
Бутт хьалха Якутскерчу кхело лаамза психиатриян диспансере виллира Габышев. Цуьнан могашалла хьехочу документаша билгалъяккхина диагноз ю цо "шен мах бестор" а, "низамехь долу Iедал карчадаре нах кхайкхар" а.
- Габышев Александр 2019-чу шеран бIаьста Москва ваха новкъавелира, цигахь "Путин эккхош", шаманан доIанаш дан. Бурятин доза а хадийна, Иркутск-махка кхаьчча лецира иза. Якуте юхавалийра, тIаьхьо психикан диспансере виллира. Талламан лаамца, Габышев коьртаца могуш вац, аьлла меттигерчу эксперташа. Цуьнца цхьаьна жоьпалле ийзабо, цуьнан некъ къобал а беш, улле бевлла, Москва баха дагахь хилла нах а.
- Шегара кхетам бахьанехь тутмакх винарг лору Якутера шаман адамийн бакъонаш ларъечу Amnesty International юкъаралло.
Туркойчоьнан хазна Айя-Софийа музей маьждиган статусе яла тарло кестта
Туркойчоьнан Лакхарчу административан кхело ладегIарш дIадаьхьна Стамбулера Айа-Софийа музей маьждиган статусе ерзоран хьокъехь.
Шина кIиранах билгалдала деза, хьалха а санна, музей хир ю и исбаьхьа гIишло, я маждиг дийр ду цунах.
Ехха хан ю туркойн лидер, таханлера президент ЭрдогIан Реджеп Айя-Софийана маьждиган статус юхаялаяйтарехьа волу. Официалехь административан кхеле (пачхьалкхан кхеташоне) дехар чуделларг ю махкара цхьа жима юкъаралла. Туркойн пачхьалкхан коьрте Ататюрк Кемал веъча, Айя-Софийах музей еш арадаьлла низам юхадаккхийта гIерта жигархой.
Византин императоран Юстиниан Хьалхарчун куьйга кIел лаьттинчу 6-чу бIешеран 30-чу шерашкахь йина и гIишло, эзар шарахь гергга лаьттина керстанийн уггаре йоккха килс а хилла.
1453-чу шарахь, османаша Константинопол яьккхича, маьждиг дина Айя-Софийах, гонаха йиъ момсар а хIоттош. Музей йина цунах 1934-чу шарахь. Дуьненан мехаллийн могIара яьккхина иза ЮНЕСКО-но 1985-чу шарахь.
Миллионаш туристаш лела Сийлахь Софийа ган. Масала, стохка цуьнга хьажна 3,7 миллион стаг.
Константинополан патриарха Варфоломей Хьалхарчо (Ортодоксан керстанийн хьалханчас) къобал ца до Айа-Софийа маьждиган статусе яккхар. "Оцу хийцамо халахетар дийр ду дерриг дуьнентIерчу, миллионашкахь болчу керстанашна, Малхбале а, Малхбузе а цхьаьнатухуш йолу Айя-Софийа бахьанехь галдер ду и ши дуьне", - аьлла патриарха.
Сийлахь Софийа музейн статусехь йитар доьхуш, кхайкхам бина Американ Цхьаьнатоьхначу Штаташа, яздо Reuters агенталло.
Коронавирус кхеттачу нахах 15 стаг вочу хьолехь ву ГIалгIайчохь
ГIалгIайчуьрчу дарбан х1усамашка охьабехкинчу коронавирусо лецначу бахархойх 15 стаг реанимацехь, вон хьолехь ву, хаам бо цигарчу уьнна дуьхьалоечу оперативан штабо.
Дархойх цхьаъ шегга садаIалуш вац, хIуо латтош йолу аппарат хIоттийна цунна.
"169 стаг ву дарбан хIусамашкахь, царах 69-н тесто бакъдина уьш ун кхетта хилар, 15 ву вочу хьолехь, реанимацехь", - яздо РИА Новости агенталло.
- Товбецан-беттан 2-чу дийнан информацица, 3088 стагехь карийна коронавирус ГIалгIайчохь. Дийнахь-буса велла цхьа пациент, ун хьакхаделла кхин а 19 вахархочух.
- Верриг а коронавирусах велларг ву ГIалгIайчохь 69 стаг, шайлахь, масала, мехкан муфтий Мартазанов Iабдурахьман а волуш.
Коьрта харжамийн комисси: Къилбаседа Кавказо ша Конституцин хайцамашкахьа хилар гайтина
Оьрсийчоьнан Къилба декъо а, Къилбаседа Кавказан регионаша а шаьш Оьрсийчоьнан Конституцин хийцамашна къаьсттина резахилар гайтина, Коьртачу харжамийн комиссоно довзуьйтучу терахьашца а догIуш.
Масссанхьа а санна, жамIашка бехкина кхаьжнаш. Дуьззина листина довлаза ду протоколаш ГIалгIайчохь а, ГIебарта-Балкхаройчохь а.
- Ставропол-мохк: хийцамашна резахилла - 84,85 %, дуьхьал - 13,88 % (дакъалаьцна харжамхой - 81,26%);
- Кхарачой-Чергазийчоь: резахилла – 84,8%, дуьхьал - 15,01% (дакъалаьцна харжамхой - 84,22%);
- Дагестан: резахилла - 89,19%, дуьхьал – 10,24% (дакъалаьцна харжамхой – 89,99%);
- Краснодар-мохк: резахиллла - 88,92%, дуьхьал - 10,57 % (дакъалаьцна харжамхой - 81%);
- ГIебарта-Балкхаройчоь: резахилла - 85,52%, дуьхьал - 12,68% (дакъалаьцна харжамхой - 79,5%);
- ГIалмакхойчоь: резахилла - 84,09%, дуьхьал - 14,88% (дакъалаьцна харжамхой - 73%);
- Адыгей: резахилла - 84,55%, дуьхьал - 14,66% (дакъалаьцна харжамхой - 82%);
- ГIалгIайчоь: резахилла - 87,5%, дуьхьал – 10,85% (дакъалаьцна харжамхой - 76.33%);
- Къилбаседа ХIирийчоь: резахилла - 82,8%, дуьхьал - 16,8% (дакъалаьцна харжамхой - 82,7%);
- Нохчийчоь: резахилла – 97,92%, дуьхьал – 1,94% (дакъалаьцна харжамхой - 95,15%).
- Ерриг Оьрсийчохь кхаьжнаш тосуш дакъалаьцна 65% харжамхоша. Конституцин хийцамаш къобалбина 77,92% кхаьжнаш тесначу наха. Духьал кхаьжнаш тесна 21,27% харжамхоша.
Лоьман кIорни гIелонехь кхабарна дов айдина Дагестанехь
Дагестанерчу Избербашехь бехктакхаман дов айдина дийнатна гIелоярца доьзна. Йина чевнаш а йолуш, 8 бутт кхаьчна лоьман кIорни карийра цигахь хьалхо.
Кхаарин дийнахь мехкан прокуратуро бинчу хаамца, дов гIаттийна таллам бинчул тIаьхьа, наха Симба цIе тиллина лоьман кIорни лазор теллича.
Билгалдаьлла, 2020-чу шеран Чиллан-баттахь я Зазадоккху-баттахь Симба лазийна хилар. Арахь карийна иза Зазадоккху-беттан 24-чу дийнахь, дарбадан долаэцна ветеринараша а, дийнатийн терго ечу говзанчаша а, кхачийна Челябинске, акхарошна реабилитаци ечу центре.
- 2019-чу шеран Лахьан-баттахь Дагестанерчу волонтерийн "Зоолайф" юкъаралло дийхира Оьрсийчоьнан бехктакхаман кодексан 245-чу декъехь хийцамбар (дийнаташца къиза хилар) – ден таIзар лах а деш, акхарой кхобу меттигаш тояр а, циркашкахь а, зоопаркашкахь а адамаш дийнаташца лараме хила декхаредар доьху волонтераша.
- Оцу юкъанна, дуккха а бу Дагестанехь, да воцуш девлла лела дийнаташ дайъа деза аьлла хетарш. Масала, Хасу-Юьртахь дийнаташна тIехIуьттучу волонтерашна гина дуккха а жIаьлеш дойъуш.
- Долара "зоопаркаш" кест-кеста гучуюьйлу Дагестанехь. 2018-чу шеран юьххьехь черчий яра видео чухула гойтуш, некъайистерчу цхьана туьканна уллехь, зIенах йихкина латтайо уьш, 50 сом а луш, суьрташ дохура цаьрца тIехбуьйлучу наха.
Къилбаседа Кавказехь тIаьххьарчу дийнахь-буса уьнах велла 9 дархо, цамгуш хилла кхин а 630 стаг
9 стаг велла коронавирусах, 630 цомгуш хилла дийнахь-буса Къилбаседа Кавказехь.
Оьрсийчоьнан уьнна дуьхьалоечу Оперативан штабан хаамца, 3 стаг велла Дагестанехь, 2 – Кхарачой-Чергазийчохь, цхьацца – Краснодар-махкахь, ГIебарта-Балкхаройчохь, Ставропол-махкахь, ГIалгIайчохь. Пандеми йолаелчхьана схьа Къилбаседа Кавказехь уьнах велла 794 стаг.
Дийнахь-буса уггаре дукха коронаврисах цомгуш хилларш бу ГIалмакхойчохь – 194 стаг.
ТIаьххьарчу дийнахь тIекхиина а, юьхьанца дуьйна цомгуш хиллачийн терахьаш иштта ду:
- ГIалмакхойчоь +194 (1717)
- Ставропол-мохк +93 (5318)
- Кхарачой-Чергазийчоь + 69 (3668)
- Дагестан + 68 (7968)
- Краснодар-мохк + 59 (6102)
- ГIебарта-Балкхаройчоь + 48 (5109)
- Адыгей + 46 (1981)
- Къилбаседа Х1ирийчоь + 21 (4049)
- ГIалгIайчоь + 19 (3088)
- Нохчийчоь + 13 (1736)
Ерриг а Къилбаседа Кавказехь официалехь коронавирусах цомгуш хилла лору 40 741 стаг. Товбецан-беттан 2-чу дийнахь Оперативан штабо бинчу хаамца, юьхьанца дуьйна Оьрсийчохь уьнах цомгуш хилларг ву 661 165 стаг.
- Федералан штабан статистика дукха хьолехь цхьана ца йогIуш нисло меттигашкарчу терахьашца. ЖамIаш ден хьесапаш кеп-кепара хиларца дузу иза Iедалхоша.
-
Къилбаседа Кавказерчу мехкашлахь уггаре кIезиг харжамхоша кхаьжнаш тесна регион ю ГIалгIайчоь
Оьрсийчоьнан Конституцин хийцамийн хьокъехь кхаьжнаш тосуш Къилбаседа Кавказехь дакъалаьцна ах сов харжамхоша. Иштта бу Оьрсийчоьнан харжамийн коьртачу комиссин хаам.
Товбецан-беттан 1-чу дийнан делкъехь лаккхара гайтамаш бара кхьажнаш тасарца Нохчийчохь (массанхьачул а лакхара ду Оьрсийчохь цигара терахьаш), Къилбаседа Кавказехь уггаре лахара ду дакъалацархойн терахь ГIалгIайчохь.
- Нохчийчоь - 85,89%;
- Кхарачой-Чергазийчоь – 75,54%;
- Къилбаседа ХIирийчоь – 74,65% ;
- Дагестан – 74,09%;
- ГIебарта-Балкхаройчоь – 71,89%;
- Краснодар-мохк – 71,18%;
- Адыгей – 69,36%;
- Ставропол-мохк – 63%;
- Г1алмакхойчоь – 65,61%;
- ГIалгIайчоь – 55,96%.
Товбеца-беттан 1-чу дийнан делкъана 12 сахьт даьлча Оьрсийчохь кхаьжнаш теснарш бара 57,43% харжамхой.
Кхаьжнаш тесна пхи де далале хууш хир ду, низамца а догIуш, харжамийн жамI.
Нохчийчохь кхаьжнаш тесначу харжамхойх 98% къобалбина Конституцин хийцамаш
Нохчийчохь харжамийн каппашка кхаьжнаш таса бахначу харжамхойх 97,92% къобалбина Конституцин хийцамаш, хаам баржийна официалехь.
"Оьрсийчоьнан Конституцин хийцамашкахьа кхаьжнаш тесна харжамашка бахначу нахах 97,92%, ткъа дакъалаьцнарг ву 712 909 стаг, дуьхьал кхаьжнаш бу 1,94% (14 132 харжамхо)", - яздо РИА Новости агенталло, махкарчу хажамийн комиссин терахьашна тIе а тевжаш.
Пачхьалкхарчу харжамийн коьртачу комиссин информаци йовзуьйту "Интерфаксо": ерриг а Оьрсийчохь листина 98,01 % протоколаш, кхаьжнаш тесначу харжамхойх 78,05% къобалбина Конституцин хийцамаш. Харжамийн коьртачу комиссин куьйгалхочо Памфилова Эллас бинчу хаамца, пачхьалкхерчу харжамхойх 64,99% дакъалаьцна барамехь.
Конституцин хийцамийн хьокъехь хенал хьалха кхаьжнаш тийса болийра Оьрсийчохь Мангал-беттан 25-чу дийнахь. Харжамийн коьрта де дара Товбецан-беттан 1-ра де. Хийцамаш тIеэцна ларало харжамхойх эха декъо къобалбарца.
- Къилбаседа Кавказерчу массо а мехкашкахь бахана кхаьжнаш таса ах сов харжамхой. Уггаре дукха дакхалацархой бу бараман Къилбаседа Кавказерчу регионашлахь Нохчийчохь, уггаре кIезиг – ГIалгIайчохь.
- БуьритIерачу №11 школин хьехархоша хаам бина, куьйгалхоша шаьш декхаредира харжамашка даха а, Конституцин хийцамаш къобалбеш кхаьжнаш тийса а, аьлла.
-
Путин "цкъа а хийцалуш воцу президент" хила веза, боху Кадыровс
Оьрсийчоьнан "цкъа а хийцалуш воцу президент" хила веза Путин Владимир, аьлла Нохчийчоьнан куьйгалхочо Кадыров Рамзана шен гонан кхеташонехь. "Мила хир ву иза хийца? Вац дуьненан тIегIане кхаьчна и санна волу политик", - боху Кадыровс социалан машанашкахула яьржинчу кхеташонерчу видео чохь.
Цунна гарехь, Путин куьйгаллехь волчу заманахь лаккхара ирхенаш яьхна Нохчийчоьно. "Низамца чIагIъеллачу пачхьалкхехь, Оьрсийчоьнан Федерацехь, деха вай", - аьлла Кадыровс, махкахой Конституцин хийцамаш тIечIагIбечу харжамийн бараме а кхойкхуш.
Кхаьжнаш тасар доьрзу Товбецан-беттан 1-чу дийнахь, амма Нохчийчохь дукхахболу харжамхой - 75% сов - чекхбевлла оцу барамах. Ткъа ерриг а Оьрсийчохь шинарийн дийнахь бацара кхаьжнаш тесна 45% нах бен.
Хьалхо хиллачу харжамашкахь Нохчийчуьрчу бахархойх, даима а санна, 90% сов хуьлура барамах чекхбевлларш. Ткъа дукха хьолехь хуьлуш бац махкахь дIахьочу харжамашна тIехьожуш тоъал тергамчаш, цундела оппозици кIезиг теша жамIех.
- 2018-чу шарахь, президентан харжамаш хилале а дIахьедира Кадыровс, Путин "даиманна вита веза пачхьалкхан куьйгаллехь", аьлла.
- Конституцин тIетохаршна юкъахь кхоже дуьллуш ду Путинан президенталла "юхадолор"– хийцамаш тIеэцначул тIаьхьа кхин а шина харжамашка ваха бакъо хир ю цуьнан, Iойла хир ду президентан даржехь 2036-гIа шо тIекхаччалц (оцу хенахь Путинан хир ду 84 шо).
- "Даиманна президент" олу кеп яц Оьрсийчоьнан Конституцехь, дIахьедина Путинан пресс-векала Песков Дмитрийс шинарийн дийнахь.
- Белла дIабовллалц президенташлахь Iан магош нисделла шайн авторитаран пачхьалкхашкахь, масала, Броз Тито Иосипна а (Югослави), Ниязов Сапармуратана а (Туркменистан). Къилбаседа Корейн лидер Ким Ир Сенна а кхайкхийра велча "даиманна президент " – хIинца цигахь и дарж данне а дац харжаме доккхуш.
Берлинехь Хангошвили верца доьзна лаьцна шолгIа стаг ФСБ-ра волчух тера ду
Берлинехь нохчо Хангошвили Зеламха верца доьзна дIахьочу талламехь вуьйцу Оьрсийчуьра шолгIа вахархо ФСБ-ца (Оьрсийчоьнан къайлахчу сервисца) зIенехь хила тарло. Цо динчу дарешна тIе а тевжаш, талламчийн аьтто баьлла ФСБ-ца юкъарло долу кхин а массех стаг вовза. Царах лаххара а кхоъ ву дозанал арахьа нах байъарца доьзна шеконехь. Оцу хьокъехь ша бина таллам бовзийтина Британерчу Bellingcat тобано а, Германерчу Der Spiegel журнало а, Оьрсийчуьрчу The Insider портало а.
Стохка, Марсхьокху-беттан 15-чу дийнахь вийра Хангошвили. Зулам динчу сахьтехь лецира герз диттина хила тарлуш волу стаг. Цуьнан цIе къайленехь латтайо Германерчу талламчаша. Ткъа журналисташа дийцарехь, иза ву Красиков Вадим. Болчу хаамашца, ФСБ-хь болх бина а, нах бойъуш лелла а ву иза. Немцойн прокуратуро зулам дарна ша бехк тIехьош билгалдаьккхина и стаг Хангошвили вен Оьрсийчоьнан Iедало араваьккхина хилар.
Кху деношкахь къаьстина Хангошвили верца доьзна толлучу гIуллакхехь кхин а цхьа стаг шеконе эцнийла – Д. Роман. Bellingcat-о бахарехь, иза Давыдов Роман ву. Журналисташ тешна бу иза кхоллина йолу, йоцу цIе хиларх. 2019-чу шеран Товбецан беттахь делла цунна арахьара паспорт, ткъа и хан кхаччалц ишта цIе йолу стаг хилла вац Оьрсийчоьнан пачхьалкхан базашкахь, боху цара. Красиковна луччу дийнахь елла ю «Давыдовна» а Шенгенан виза.
«Давыдов» шен паспортца веана Полше. Циггара кхаьчна Берлине Красиков а. Bellingcat-ехь йолчу некъаш тIерачу камерийн видеоша гойту Давыдов Москвахь лелла меттигаш: 2019-чу шеран Товбецан-баттахь иза виллина хуьлуш ву Красиков вехачу «Осенний бульвар» олучу урамехь а, тIаьхьо Балашихехь йолчу ФСБ-н леррина Iалашонаш кхочушъечу центрехь а.
Цкъачунна дуьззина кхеташ дац, хIун дакъа лаьцна Давыдовс Хангошвили вуьйш. Талламчашна хетарехь, Красиков ша цхьаъ ларавойла дац, сихха кечам а бина, стаг вен. Цхьана дийнахь кхиина хила веза Хангошвили вийнарг Германехь юхкуш а йоцчу тайпанара вилспет шена эца а, герз кечдан а, вен леринарг стенгахь веха хаа а, цунна ша стенгахь тIенислур ву зен а – ткъа иза хуьлийла дац.
Журналистийн-талламхойн аьтто баьлла Давыдовн кхин а цхьа паспорт довза. Оцу тIехь иза «Николаев Роман» ву. Праге а вахна иза оцу документаца 2015-чу шеран аьхка. Иза Праге вахханчу дийнахь оццу гIалахь хилла шайн паспорташ Оьрсийчоьнан базехь данне а доцу кхин а пхи стаг. Талламхой тешна бу, уьш а Оьрсийчоьнан къайлахчу сервисера нах хилла бохучух.
Харц паспорташца хилла Нохчийчуьрчу тIамехь дакъалаьцна волу, ша Туркойчохь вуьйчу хенахь "Кавказ-центран" администратор лаьттина Эдильгериев АбдулвахIид вийначаьргахь а. Дуккха а ду, харц паспорташца цхьацца пачхьалкхашка а кхочуш, Оьрсийчуьрчу нцикъхоша нах хIаллакбеш хиларх тоьшаллаш.
Къилбаседа Кавказехь дийнахь-буса уьнах велла 7 стаг, цомгуш хилла - 434
7 стаг коронавирусах велла, кхин а 434 цомгуш хилла Къилбаседа Кавказехь.
Оьрсийчоьнан уьнна дуьхьалоечу Оперативан штабо Мангал-беттан 30-чу дийнахь бинчу хаамца, Ставропол-махкахь а, Адыгейхь а, Краснодар-махкахь а шишша стаг велла тIаьххьарчу дийнахь-буса, Дагестанехь – цхьаъ.
Верриг а ун даьржичхьана схьа цунах Къилбаседа Кавказехь велла, официалан информацица, 774 вахархо.
Дийнахь-буса а, юхьанца дуьйна а тIеккхина терахьаш:
- Ставропол-мохк +78 (5141)
- Кхарачой-Чергазийчоь + 72 (3520)
- Дагестан + 65 (7840)
- Краснодар-мохк + 60 (5982)
- ГIебарта-Балкхаройчоь + 52 (5010)
- Адыгей + 51 (1898)
- ГIалгIайчоь + 27 (3047)
- Къилбаседа ХIирийчоь + 22 (4006)
- Нохчийчоь + 5 (1713)
- ГIалмакхойчоь +2 (1483)
- Ерриг а Къилбаседа Кавказехь цомгуш хилла коронавирусах 39 640 стаг. Оьрсийчоьнан юкъара терахь ду, официало гайтарца, 647 849. Даржахоша и хьал дузу легарш даран башхаллашца.
-
"Открытые медиа": Деклараце ца йоккхуш йитина петар ю Кадыровн доьзалан Москвахь
Нохчийчоьнан куьйгалхочо Кадыров Рамзана шен хьал гойтучу деклараце язйина йоцу петар ю цуьнан доьзалан Москвахь. Оцу хьокъехь Мангал-беттан 29-чу дийнахь хаам бина "Открытые медиа" портало, Оьрсийчуьра бахам тидаме оьцучу Росреестр хьукматерчу шен хьосташна тIе а тевжаш.
Юьйцург ю Веерная, 2 цIа чуьра 153,6 квадрат-метр йолу №30 петар. Мах бу цуьнан 50 миллион гергга.
1997-чу шарахь "Президентан гIуллакхаш лелочу урхаллин" хIусамаш ечу хьукмато (Управление по эксплуатации жилого фонда "Управления делами президента") дина и цIа. 2000-чу шарахь оцу чохь петар елла таханлерчу Нохчийчоьнан куьйгалхочун дена Кадыров Ахьмадна. Цо 2002-чу шарахь шен долаяьккхина и петар. 1/8 дакъош кхаьчна хIетахь оцу чохь цуьнан зудчунна Айманина, шина йоIанна Зарганна а, Зулайна а, кIантанна Рамзанна а, цуьнан зудчунна Меднина а, йоIаршна Iайшатна а, Каринина а. 2004-чу шарахь да веллачул тIаьхьа, шен дакъа 2010-гIа шо тIекхаччалц долахь кхаьбна Кадыров Рамзана, ца гайтина и бахам шен хьолан декларацехь. 2010-чу шарахь массо а доьзалхоша шайн дакъош, хуйцу барт а беш, дIаделла Кадырова Айманина.
- Веерная урам хьахош бу вийначу Оьрсийчуьрчу политикца Немцов Борисца доьзна айдина хиллачу бехктакхаман гIуллакхехь. №46 цIенна чувахана Немцов вийна цхьа сахьт ах сахьт даьлча Дадаев Заур (иза бехкевира кхело политик верна, набахтехь такха туьйхира 20 шо хан).
- "Открытые медиа" портало бахарехь, Немцов верах йолчу талламчийн цхьана версино бахарехь, Веерная урамехь къайлабевлла Iийна зуламхой шаьш оппозиционер вийча.
- Москвахь кхин, вуно еза петар ю Нохчийчоьнан куьйгалхочун зудчун Кадырова Меднин долахь. "Воробьевы горы" олучу кIоштахь, тоьллачу меттехь, Мосфильмовская урамехь ю иза. Барам бу цуьнан 210 квадрат-метр. 2016 шарахь оцу петаран мах къастийна 200 миллион соьме кхоччуш.
Кадыров Рамзанан невцан, йишин майрачун, Нохчийчоьнан парламентан вице-спикеран Закриев Салманан а ю Москварчу "Соколиное гнездо" олучу меттехь шина гIаттах лаьтта пентхаус.
Ун бахьанехь юкъадаьхна дехкарш Нохчийчохь чIагIдийр ду бохург бакъ дац
Коронавирусца къовсам латтош юкъадаьхна дехкарш чIагIдийр дац. Иштта дIахьедар даржийна коронавирусна дуьхьалоечу мехкан оперативан штабан кхеташонехь Нохчийчоьнан куьйгалхочо Кадыров Рамзана оршоьтан дийнахь.
"Товбецан-беттан 5-чохь республикехь изоляци чIагIйийр ю бохург ас харцдо. Эладита ду иза. Эпидемин хьал дуьззина тергонехь ду. Дарбан хIусамаш шаьш даима бечу белхан хорша йоьрзуш ю", - аьлла Кадыровс шен инстаграм-каналехь тахана, Мангал-беттан 30-чохь Iуьйранна.
Цо бахарехь, Нохчийчохь COVID-19 уьнна дуьхьало ян хьажийна 2 миллиард 527 миллион сом ду федералан а, мехкан а бюджетера. Оцу ахчанах бухадисина 22%.
Кадыровс дийцарехь, хьалхалеррачу рожехь шен болх бо "Грозный" аэропорто. "Коронавирус яц аьлла, карахь кехат долу пассажираш парггIат дIасалела махкахула. Сан омрица кестта дуьйлалур ду цIерпошташ а, ма-хуьллу паргIатдоккхур ду республикан доза а", - дIахьедина цо.
- Нохчийчохь Мангал-беттан 22-чу дийнахь юхаяьккхина изоляцин кеп. ПарггIат дIасабаха паргIат бу махкахь бахархой. Амма хьалха а санна, бихкина лаьтта мехкан чу-араволу некъаш.
- Зазадоккху-бутт бовш юкъаяьккхира Нохчийчохь карантин. 300 эзар соьме кхаччалц гIуда тухура дехкарш лар ца дарна. "Низам дохийнарг вен догIура", элира цкъа Кадыровс.
- Оьрсийчоьнан уьнна дуьхьалоечу штабо оршоьтан дийнахь бинчу хаамца, 1708 вахархочух коронавирус хьакхаелла Нохчийчохь.
-
Бахьана а ца довзуьйтуш, изоляторехь латтаво 21 шо хан тоьхна нохчо
Набахтехь 21 шо токхуш волу Нохчийчоьнан вахархо Гадаев Беслан Коми махкара Владимир гIала вигина йисина хан такха. Амма ца хаийтина, хIун бахьана ду цуьнан, хаам бина "Кавказ.Реалиига" тутмакхан адвоката Чванова Юлияс.
Адвоката бахарехь, бахьана дацара Гадаев ша хан токхуш волчу набахтера дехьаваккха. "Яздина гойтуш документ а доцуш, деккъа схьааьлла тхоьга, цуьнан кхерамзалла лакхайоккхуш дина иза, амма хIун кхерам бара Бесланна, кхеташ дац, иза цхьаьнцце вац девнехь хилла. Набахтийн федералан урхаллера официалехь жоп кхачаре хьоьжу тхо", - боху Чвановас.
Амма Владимире дIакхачийна волу Гадаев Беслан цигарчу тутмакхийн №1 изоляторехь латтош ву низамо магочул а дукха. "Иза COVID-19 ун даржарца дузу, амма олуш дац, ун лелаш а долуш, стенна хьажийна стаг кхечу метте".
Владимире кхачийначу Гадаевс латкъам бина шен адвокате, набахтийн урхаллерчу белхахоша тIеIаткъам бо шена аьлла. Маж йошу урс шеца карийна аьлла, 15 денна таIзаран изолятор чу воьллина иза.
Украино 2007-чу шарахь Оьрсийчоьнан ФСБ-н каравелира Гадаев Беслан. Цо федералан эскаршна дуьхьал тIом бина аьлла яра ФСБ-н верси. Нах байарна, талораш дарна бехкевира иза, амма ша дина дареш шегара етташ даьхна, чIагIдора Гадаевс талламе а, кхеле а.
Къилбаседа Кавказехь 6 стаг велла коронавирусах дийнахь-буса, цомгуш хилла 476
ТIаьххьарчу дийнахь-буса Къилбаседа Кавказехь коронавирусах велла 6 стаг, цомгуш хилла 476.
Оьрсийчоьнан уьнна дуьхьалоечу Оперативан штабан хаамца, Дагестанера ву велла ши стаг, Ставропол-махкара, ГIалмакхойчуьра, ГIалгIайчуьра, ГIебарта-Балкхаройчуьра – цхьацца.
Дийнахь-буса а, юхьанца дуьйна кхиина долу а терахьаш:
Ставропол-махкахь дийнахь-буса цомгуш хилла 90, юхьанца схьа – 5063
- Дагестан + 68 (7775)
- Краснодар-мохк + 62 (5922)
- Кхарачой-Чергазийчоь + 69 (3448)
- ГIебарта-Балкхаройчоь + 53 (4958)
- Адыгей + 52 (1847)
- ГIалгIайчоь + 25 (3020)
- Къилбаседа ХIирийчоь+ 24 (3984)
- ГIалмакхойчоь +19 (1481)
- Нохчийчоь + 14 (1708)
-
Нохчий а, гIалгIай а орцахбевлла Жимачу АтагIара бер цамгарх хьалхадаккха
Ах шо ду даймахкара а, дозанал арахьарчу диаспорашкара а нохчий, гIалгIай Нохчийчуьрчу Шелан кIоштан Жимачу АтагIара Гачаев Iабдул-Малик дахарх ца хадийта, орцахбевлла хьийза.
Цхьа шо ах шо гергга хан йолу кIант ву дегI лоцучу, хенан йохалла Iожалле кхачочу цамгаро хьийзош – нервийн-дилхан атрофи.
БIе эзарнаш берашлахь наггахь бен хуьлуш йоцу и цамгар юхайоккхуш дац таханенна цхьа молха бен – Америкехь арахьоьцуш долу, дуьнентIехь уггаре деза ларало Zolgensma. Цкъа тухуш болчу оцу механ мах бу 2 миллион 200 эзар доллар гергга. Ткъа иза Нохчийчуьрчу Iабдул-Маликна ца тоьхча ца болу хан ю тIекхаьчна ларалуш.
Кху баттахь къаьсттина жигара хьийза бер даларх кIелхьардаккха Iалашо йолу нах-волонтераш. Цара Нохчийчохь, Казахстанехь, Европерчу мехкашкахь – нохчий а, гIалгIай а бехачу меттигашкахь доху орцанаш, хIиттадо некъан йистошца чу ахча таса гIутакхаш, дIасахьийсадо дехарш вайнах бех-бехачу меттигашка.
Социалан машанашкахь дуккха ю Гачаев Iабдул-Маликна гIо доьхуш хIиттийна посташ. Беран дас-нанас а, волонтераша а кху муьрехь бечу хаамца, гулдан аьтто баьлла нехан оьшучу ахчанаш ах. Уьш теша, шаьш ханна тIаьхьа ца дуьсуш, цомгашчунна дарба дан оьшу ахча гулдийриг хиларх.
Маршо Радионо хьалхо тергонехь латтийра нервийн-дилхан атрофи йолчу ХIирийчуьрчу Персаева Арнеллина Оьрсийчуьрчу могIарчу бахархоша а, бевзаш болчу артисташа а, футболхоша а, бизнесменаша а гIодеш дIаяьхьина акцеш.
Керла авиарейс ю схьайоьллуш "Соьлжа-ГIала - Новосибирск"
S7 авиакомпанино Товбеца-беттан 13-чу дийнахь дуьйна юкъайоккхур ю кIиранах цкъа Соьлж-ГIалара Новосибирске лелачу кеман рейс. Иштта хаам бина Нохчийчуьрчу аэропортан директора Шахгириев Iаьлвис.
"Оцу компанино латтор ду Москва лела кема а. Йоккха аэропорт хир Соьлжа-ГIалахь, массо тайпа кеманаша дIасалелор ву шарахь 1,5 миллион пассажир. Цунна кечдала деза тхо – кхион еза пассажирийн дукхалла, схьаелла еза керла рейсаш, шоръян еза географи ", - аьлла Шахгириевс ТАСС агенталле.
Аэропортан директора бахарехь, Европе рейс еллар дуьйцуш ду карарчу муьрехь: "Цигахь дукха бу нохчий, 300 эзар гергга. И рейс вуно оьшуш хир ю".
- " Транспортан инфраструктура кхиор" цIе йолчу федералан программин декъа яхийтина Соьлжа-ГIаларчу аэропортехь керла терминал йилла йолу Iалашо – цунна хьажор ду 4 миллиард 700 миллион сом. Аэропортан инфраструктурина оьшур долу кхин а 9 миллиард сом шена хиларе а сатуьйсу Нохчийчуьрчу Iедало.
- Къилбаседа Кавказерчу аэропорташлахь уггаре кIезиг нах богIу-боьлху аэропорт ю Соьлжа-ГIаларниг: 2019-чу шарахь 100 000 кхочуш турист бен дIаса ца вигина цо. Бахьанашлахь ду кеманашца бен некъ сов беза хилар, аэропортан белхахошкара юьйлу шогалла, кхидолу а хьелаш ледара хилар.
- Наханна оьшуш а ца хилла, юкъахйисира Соьлжа-ГIалара Оьрсийчоьнан цхьацца гIаланашка йоьлху рейсаш. Масала, ХIинжа-ГIалара, БуьритIера гIуьттучу кеманаша дIалакъийра Нохчийчуьра Петербурге лела рейс. Дасецна Соче лела кема, ГIирме лелар ду баьхна кема а дисина гIаттанза. 20I7-чу шарахь хир ю баьхна Казане лела кема а ду доцуш. Сацийна Мюнхене лела доьлла кема а.
-
Хьажа комменташка
Кхин а комменташ