Алпаут Рамазан
Европан мехкашкахь автономехьа гIерташ го регионаш, ткъа Оьрсийчохь федералан центро шен дола оьцуш ю республикашкара маршо
Европан пачхьалкхашкарчу цхьацца регионаша кест-кеста дIахьедо шайна алссам маршо а, автоними а оьшу, олий. Маршо Радионо дуккхаза а дийцина, масала, Испанех Каталони маьршаяла гIертарх лаьцна. Эксперташна цхьацца битамаш юкъара карабо Каталонерчуй, Къилбаседа Кавказерчуй хьелашца.
Каталони чIагIлуш ю Испанех мукъаяла лаарца. Оцу юкъанна Италерчу шина шина регионо а дIакъадийна Риме шайна цо маршо совъяккха еза аьлла. Хиллачу референдумашкахь Ломбардино (95%) а, Венетоно а (98%) хаийтина шайна автономи оьшийла.
Bloomberg-о бахарехь, Италерчу регионаша маршо йийца йолийра Шотландех масал а оьцуш. Шотландхоша 2014-чу шеран бIаьста референдумца болийра рогIера маршонан болам.
Washington Post-о тидарехь, Шотланди шен референдумца ала йоллура Европан Бертах дIакъаьстачу Лондоне: маршонашца ийна проблемаш ерриг а Британин хилла ца Iа, цуьнан дакъойн а ю. BBC-на хетарехь, шотландхой Ингалсенах дIакъаста гIерташ бацахь а, хаийта гIерта шайна центрера алссам паргIато оьшийла.
Британи, Испани, Итали, изза сепаратизман хьу шен регионашца а еха Франци а – уьш унитаран пачхьалкхаш ю, урхалла дерриг а санна коьртачу шахьарийн карахь а лелаш. Цул совнаха, маршонехьа гIерта мехкаш банне а бац къен а, я центрера рицкъ оьшуш а, мелхо а, уьш шаьш бу шайн пачхьалкхийн бюджете дуккха а ахча дIахьийсош . Цара массара а доьхург цхьаъ ду – алссам автономи.
Ткъа сепаратизмо огучу Оьрсийчуьра хьал дустийла дац Европерчу мехкийн оццу боламца. Оьрсийчохь хиллачул а совйолуш ю Iедалан централизаци. Къилбаседа Кавказ схьаэцча, бут батте мел болу го цуьнгара цкъа цхьаъ, тIаккха важа бакъо дIа а оьций, Кремло шен долаерзош.
Мехкаша шайн бакъонаш Москох «дIахьежайо», Оьрсийчоь федеративан пачхьалкх йоллушехь, шаьш, Европерчу унитаран пачхьалкхашца дуьстича, дуккха а маьрша хила доггIушехь.
Къилбаседа Кавказера юкъархой хьийза кху муьрехь шайн мехкийн куьйгалхой халкъе харжийта беза, бохуш. Цара дийцарехь, Кремло къастийначара Кремлна гIуллакх до, халкъан хьашташ кIел а дуьтуш. Къаьсттина Къилбаседа Кавказерчу регионийн парламенташ ю оцу инициативана тIера.
Хьалхо, Маршо Радиоца къамел динчу вевзачу журналисто Шевченко Максима а билгалдаьккхира регионийн парламенташ бакъонашца чIагIъян догIу, аьлла.
Дехьа-сехьа хьийсочу финансашка хьажча, Кавказерчу регионашна я совъяьхна, я барам ца хуьйцуш йитина дотацеш. Кремль кхоьру и мехкаш таронашца чIагIбалийта, аьлла хета дуккхаъчу тергамчашна. Цара бахарехь, Путинан Iедало ахча алссам кхийдораш мехкаш бац, цигара элиташ ю – уьш шена муьтIахь кхабархьама.
