Магасехь 2019 шеран ГIуран-баттахь некъан полицин ханна тIелатарх долу дов теллинчу Ростоврчу Къилба гонан тIеман кхело 27 шо кхайкхийна набахтехь даккха ГIалгIайчуьрчу 27 шо долчу спортхочунна Имагожев Ахьмадна. Колониаан халачу хьелашкахь токхур ю цо и хан "полисхочун дахарна тIекховдарна а, терроран тобанехь лаьттина хиларна а".
2017-гIа шарера схьа иттех тIелатар дина ницкъхошна Къилбаседа Кавказан федералан гонехь уьрсашца, ткъа Оьрсийчоьнан Iедалхоша динчу дIахьедаршца а догIуш, Кавказехь терроризм эшийна тоххара.
ХатI цхьаъ дуй зуламийн?
2019-чу шеран ГIуран-беттан 31-чохь уьрсаш карахь ши жима стаг тIелетира Магасна чувуллучохь лаьттачу некъан инспекцин ханна. Талламо бахарехь, цара машен тIе тоьхна, вожийна некъаца лаьтта полисхо, цул тIаьхьа тIелетта цуьнан накъосташна. Уллехула тIехволуш хилла полисхо герз детта хIоьттина оцу шинна. Цунна шена а йина уьрсаца яйн чов. Иштта лазийна кхо некъан инспектор, царех цхьаъ кхелхина. ТIелеттачех цхьаъ, Мизиев Микаил, вийна, шолгIаниг, Имагожев Ахьмад, йина чов а йолуш, дарбан цIийне кхачийна
Зулам динччу муьрехь машанашкахула сурт даьржира, Мизиев а, Имагожев а вара карахь уьрсаш а долуш, лаьтташ, царна тIехьа дара гойтуш этIийна Оьрсийчоьнан паспорташ а, магош йоцчу ДАIИШан байракх а. ТIаьхьо даIишхойн тобано шена тIеийцира хилларг, амма дацара далош цхьа а тоьшалла.
ТIаьхьо гучуделира вийна волу Мизиев Микаил ГIалгIайчуьрчу вахархочун Мизиев Мохьмадан гергара хилар. 2017-чу шеран ГIадужу-баттахь Мохьмад а летта Яндарехь некъан инспекцин постанна тIе, бохура. Талламчийн версица, Мизиев Мохьмада а тоьхна хилла машен полисхочунна тIе, тIаккха машена чуьра ара а иккхина, урс диттина шина инспекторна. ТIелеттарг вийна циггахь.
Цул тIаьхьа бутт баьлча, 2017-чу шеран Лахьан-баттахь, оццу Яндарерчу ханна тIелетира ши стаг. Цара молханах юьйлина коьчал эккхийтира, йохийра инспекцин гIишло. Лаххара а 5 Iедалан белхахо лазийра, царех цхьаъ дIавелира дарбан хIусаме кхачавале, ткъа тIелеттарг а велира эккхарехь. Цуьнца хилла шолгIаниг воьлла хилла герз детта, вийна полисхоша.
Зулам дина аьлла, цIерш хазийра Карабулакерчу 21 шо долчу Куштов Исламан а, 27 шо долчу Мурзабеков Мохьадан а. ХIетахь ГIалгIайчоьнан куьйгалхочо Евкуров Юнус-Бека цхьаьнадоьзна ду, бохура, Яндарехь дина ший а зулам.
Нах осалбаьхна кхобу, иштта ду дахар Нохчийчохь а, ГIалгIайчохь а
2019 шеран Дечкен-беттан 24-чу дийнахь дира некъан инспекцина рогIера тIелатар, амма – Нальчикехь. Вевзаш воцу виъ стаг тIелетта хилла машенашка хьуьйсуш Iачу инспекторшна. Вийна цара цхьа полисхо. Инспекторша герзаш диттина вийна кхоъ, воьалгIаниг дIаваьлла дарбан хIусамехь. ТIелетта вий а вара ГIалгIайчуьра.
"Кхеташ дац дуьйцург, ца карайо логика"
Бакъоларъяран "Мемориал" центран (иза арахьара агент лору Оьрсийчохь) ГIалгIайчуьрчу декъан куьйгалхочунна Акиев Тимура, кхеташ дац, тIелеттачийн лелар, логика яц цигахь, боху.
И кегий нах чIиръэца арабевлла а ца лелла, амма леларца ду юкъара масех юкъара хIума: уьрсаш карахь хилар, талламан версица, уьш террорхой хилар, массо 30 шо кхачанза хилар – цецвуьйлу Акиев.
Зуламхой цхьана могIара бохуш кхин цхьа битам а бу: цкъа а зуламаш дина нах бац уьш, ца хилла полицин тергамна кIел хьалха, боху бакъоларъярхочо.
Идеологино, лелаш йолчу харцонаша а тоьтту кегий нах зуламашна тIе, аьлла хета Free Russia Fondation цхьаьнакхетараллерчу талламчина Соколов Денисна. "Ша тайпа догдилларан болам" бу ницкъхошна тIелетарш дар, цо тидарехь.
Зуламаллин идеологин хьасташ кхин ю – социалан псхолигица, политикаца, дахарехь хуьлучу тIеIаткъамашца
"Нах осалбаьхна кхобу, иштта ду дахар Нохчийчохь а, ГIалгIайчохь а. "Iалашонаш яйначийн синдром" олуш термин ю. Кегий наханна дахарехь некъаш цакарор, уьш бацар, сатийсамаш кхачор ду царех доьлларг", — боху Соколовс.
Социалан маьIнехь когахIотта аьтто цахилар, къоьлла даима а йозало радикализацица олийла дац, зуламаллин идеологин хьасташ кхин ю – социалан псхолигица, политикаца, дахарехь хуьлучу тIеIаткъамашца йоьзна хуьлу уьш, чIагIдо конфликтийн анализан, царна дуьхьалояран Центран куьйгалхочо Сокирянская Екатеринас.
Къилбаседа Кавказехь дIаяьхьначу леринчу операцийн хьокъехь хаам баржийра Зазадоккху-баттахь федералан гонерчу президентан векала Чайка Юрийс. Цо бахарехь, 2020 шарахь ницкъхоша 1500 лерина операци дIаяьхьна, вийна 45 тIемало, лаьцна ницкъхошна, маьршачу бахархошна тIелетарш дан кечлуш хилла 113 стаг.
Оьрсийчоьнан куьйгалхоша кест-кеста дIахьедо, Къилбаседа Кавказехь терроран бенаш хIаллакбина, олий, амма оцу юкъанна сих-сиха лелха лиэтарш Iедалхошний, цара террорхой бу олий бозуьйтучу наханий юкъахь. Оцу бахьанашца кхелашка кхуьйлучара даима а санна дIахьедо, шаьш харцонца хьийзадо, шайна тIехь гIело латтайо, олий. Бакъоларъярхоша тидарца, хIоьттинчу оцу хьоло радикализаце дуьгу халкъ.
